16 септември 1918. Подвигот на деветтата плевенска дивизија кај Дојран

На 16 септември 1918 година, единиците на Антантата почнуваат масовна офанзива против позицијата кај Дојран. Позицијата ја брани деветтата плевенска дивизија, пишува Факти.

Покрај прекрасното Дојранско езеро, Антантата собрала колосални сили – 4 англиски, 2 грчки и една француска дивизија. Деветта Плевенска е сама. Нема резерви. Знаејќи ја рамнотежата на силите, Бугарите се подготвуваат да умрат. Многу од офицерите ги облекле своите парадни униформи, а војниците ги облекле подготвените бели кошули.

На 16 септември врз нив биле испукани 350.000 гранати, вклучително и гасови, но фортификациите на генералот Вазов сепак го кажале својот збор – Бугарите имаат 9 мртви и 40 повредени. Во 05:00 часот на 18 септември, три британски и една грчка дивизии тргнале во напад.

Во тој момент, 220 артилериски орудија почнале да исфрлаат оган. Генералот Вазов не ги штедел гранатите – немало за кога да ги штеди. 400 бугарски минофрлачи ги претвораат падините на ридовите во пекол. 440 митралези директно го непријателот. Бугарите одржуваа толку густ оган што само 20-30 отсто од напаѓачите стигнале до рововите. А таму ги очекувал страшен контранапад „на нож“.

Непријателот бил запрен и свртен во бегство, што набрзо го опфатило целиот фронт кај Дојран. Повеќе од 10.000 војници во британски униформи остануваат на бојното поле. Очајниот британски генерал Милн ги испраќа двете резервни дивизии на заобиколен пат низ Беласица за да се обидат да се пробијат меѓу 9-та Плевенска и 11-та македонска дивизија. Бугарите ги пуштиле на 50 метри, каков што бил дострелот на нивните митралези и ги поразуваат. 10.000 Грци остануваат вечно кај падините на Беласица.

На 19 септември, генералот Милн собрал секој што може да носи оружје, за да ги надополни своите исцрпени единици. Но и последниот напад е удавен во крв. Разбеснетата бугарска артилерија коси со оган, за првпат во тоа време се користени и гасни гранати. Тоа е најкрвавата битка во целата Прва светска војна, со најголема густина на жртви на километар од фронтот. Во ниту една војна Англичаните не дале толку многу жртви одеднаш како кај Дојран.

Во целата оваа сеча, Девета Плевенска дала само 494 убиени и 1208 ранети. На 20 септември разузнавачите му известиле на генералот Вазов дека пред нив нема непријателски единици. Тој ја прашува Софија, дали да тргне на кај кон Солун, бидејќи градот останал без заштита. Не му дозволуваат. Благодарение на победата кај Дојран, во договорот за примирје што се подготвува, Бугарија, која ја губи војната, била спасена од окупација.

Во 1936 година во Лондон била организиранa средба на ветераните од Првата светска војна. Бугарската делегација била предводена од специјално поканетиот о.р. генерал Владимир Вазов. На станицата Викторија лично го пречека градоначалникот на Лондон, носител на највисоката англиска благородничка титула. Генералот Вазов бил сместен во замокот на Лорд Харболи, каде што престојувал Наполеон. Во Парадата на ветераните имало 3.000 резервисти и 200 борбени знамиња. При појавувањето на бугарската делегација, фелдмаршалот лорд Милн заповедал:

„Симнете ги знамињата! Поминува генерал Вазов – победникот од Дојран!

Бугарската победа во Дојран – најголемата во целата бугарска историја долга 14 века – се проучува во сите воени академии. Таа забележува неверојатна статистика: речиси 70 илјади убиени од Антантата против помалку од 500 загинати Бугари. Седум дивизии – целосно уништени од една.