Амбасадор Марин Рајков пред БГНЕС: Децата на македонските Бугари не може да учат стигматизирачки теории за нивното потекло

Преговарачката рамка за Република Северна Македонија мора да содржи гаранции дека Договорот од 2017 година ќе биде имплементиран и во однос на заедничката историја во учебниците и во поглед на напуштање на старите претензии кон Бугарија од југословенско време. Како што никој не може да го оспори правото на некои од денешните граѓани на РС Македонија да се самоидентификуваат како Македонци, така не е прифатливо да се оспорува самоопределувањето на нивните предци како Бугари. Власт која се плаши од историската меморија на своите граѓани и бара нејзина замена, ја нема и потребната демократска зрелост за да ги започне преговорите за членство во ЕУ. Коридорот 8 не е само транспортен проект, туку и геополитичка порака.

Ова во интервју за БГНЕС го изјави амбасадорот на Бугарија во Обединетото Кралство, неговата екселенција Марин Рајков, премиер и министер за надворешни работи во 2013 година.

БГНЕС: Господине Рајков, Новата година е повод за ретроспективи и барање на решенија. Каде е решението за брзо решавање на спорот меѓу Бугарија и РС Македонија?

Марин Рајков: Да, навистина, овој период од годината не потсетува дека на 7 јануари 1945 година, југословенските власти и нејзините локални соработници започнаа кампања за насилна дебугаризација на Вардарска Македонија, позната како Крваво Коледе. Стрелањата во Скопје и во штипската касарна и задушувањето на воените немири на нашите сонародници против југословенските власти, на кои масовно им се придружиле и цивили, биле само почеток на крвавата репресија која ги однесе животите на илјадници македонски Бугари, кој одбиле да го прифатат етничкиот инженеринг. Оваа трагична страница не треба да се затвори без да се прочита. Не може да се бара простување за извршените злосторства со европско легитимирање на идеологијата во име на која тие се извршени. За да стапне на патот кон Европа, РС Македонија ќе мора да помине низ својата катарза – онаа низ која поминаа сите поранешни комунистички земји кои пристапија во ЕУ. Во јули минатата година, високиот претставник на ОН за Босна, Валентин Инцко, го прогласи за кривично дело негирањето на масакрот во Сребреница. Она што го правеше југословенскиот режим во различни времиња, не може да се третира поинаку.

Инаку, бугарската позиција е јасна и желбата денес е да се надгради со уште еден позитивен сигнал. Затоа што проблемот одамна не е билатерален, туку европски, а неговото решение е важно затоа што европската перспектива на Скопје е неотповиклива и во исто време неразделна од почитувањето на следните европски принципи.

Прво, договорите се исполнуваат. Нормално е Бугарија да инсистира на гаранции во Преговарачката рамка за Република Македонија дека ќе се имплементира Договорот од 2017 година – и во смисла на заедничката историја во учебниците и во поглед на напуштањето на старите претензии кон Бугарија од југословенско време. . Гаранции во преговарачката рамка се потребни и поради упорните закани на антиевропската опозиција во РС Македонија дека ќе ги саботира договорите со Бугарија и Грција. Всушност, имплементацијата на Договорот од 2017 година веќе е услов според последните заклучоци на Советот, поради што прашањето е навистина европско.

Второ, човековите права се незаменлив услов на ЕУ. Нашиот југозападен сосед има своја специфична правна регулација на етничките реалности и во согласност со неа, македонските Бугари мора да бидат рамноправно третирани со другите народи во РС Македонија, наоѓајќи свое соодветно место во Уставот, но и во институциите. Нивната дискриминација е неспоива со европските амбиции на нашите скопски пријатели. Освен тоа, децата на македонските Бугари не можат да бидат принудени да учат неодржливи и стигматизирачки теории за сопственото потекло. За власт, која се плаши од историската меморија на своите граѓани и се обидува да ја замени, не може да се каже дека ја достигнала потребната демократска зрелост за да ги започне преговорите за членство.

Трето, способноста за споделување на идентитет е една од вредностите што не дефинираат како Европејци. Европа е семејство на заеднички идентитети, а не на етнички инженеринг и вештачка диференцијација. Правото на слободно самоопределување на поединецот е свето. Како што никој не може да го оспори правото на некои од денешните граѓани на РС Македонија да се самоидентификуваат како Македонци, така не е прифатливо да се оспорува самоопределувањето на нивните предци како Бугари.

Паралелно со овие неотуѓиви европски принципи, можеме релативно брзо да создадеме клима погодна за изнаоѓање решение со политичка волја на другата страна, надградувајќи го нашиот постоечки дијалог со напори за интензивирање на економската и културната соработка. Коридорот 8 не е само транспортен проект, туку и геополитичка порака. Заедничките образовни проекти се исто така единствена можност за промовирање на европските вредности меѓу нашите пријатели. Фигуративно кажано, вратата е отворена.