Стефан Панаретов- првиот амбасадор на Бугарија во САД

Во проектот „Историја и достигнувања на бугарската емиграција во Северна Америка“, на Генералното конзулство на Бугарија во Чикаго, со задоволство ви ја раскажуваме приказната за првиот амбасадор на Бугарија во САД, проф. д-р Стефан Панаретов.

Стефан Панаретов е роден во Сливен во 1853 година. и беше меѓу првите бугарски дипломирани студенти на Роберт колеџот во Константинопол, каде што подоцна бил професор по бугарски јазик во текот на цели 43 години.

Добрата подготвеност на Стефан Панаретов, неговата ерудиција и јазичната обука ја мотивираат бугарската влада да се потпре на него во голем број одговорни надворешно-политички мисии. „Тој е многу интелигентен човек, зборува и чита англиски како мајчин јазик. Неговата сопруга е Американка“.

Преку него светот се запознал со турските ѕверства за време на Априлското востание во 1876 година, за која цел бил испратен од егзархот Антим I, а подоцна и од бугарската влада, со специјална мисија во Англија. Учествува во движењето против одлуките на Берлинскиот конгрес (1878) и поделбата на бугарскиот народ, а во голем број публикации дома и во странство, Панаретов извикува: „Зар за тоа достојните Бугари ги оставија своите коски на боиштата. , затоа ли се бореа?“

На 10 декември 1914 г во познатата Овална соба Стефан Панаретов му ги предава акредитивните писма на претседателот Вудро Вилсон. Тој во својот говор го уверил американскиот претседател дека ќе вложи максимални напори да ја добие неговата доверба и успешно да ја исполни својата мисија.

Само шест месеци откако Панаретов беше назначен за дипломат во Америка, започнала Првата светска војна. На 23.11.1914 г во Њујорк тој се сретнал со претставници на најзначајните американски весници, пред кои ги открил причините за неутралноста на која Бугарија се придржувала на почетокот на Големата војна.

Проф. д-р Панаретов ја импресионирал својата публика со брилијантен англиски јазик, со одлично познавање на американската историја, политика и култура, како и со јасно декларирана желба за воспоставување блиски и пријателски односи меѓу Бугарија и САД. Стефан Панаретов, исто така, активно работел на обезбедување помош на сирачињата, вдовиците и бежанците, кои настрадале од Првата светска војна во Бугарија. Собраните 80.000 долари кај нас ги искористи за хуманитарна работа.

Од 1914 до 1925 година, како активен член на Бугарското книжевно друштво ги бранел бугарските национални интереси во странство и многу придонел за развојот на билатералните односи меѓу Бугарија и САД. Панаретов учествувал во бугарската делегација на потпишувањето на Нојскиот мировен договор во 1919 година, а во 1921 година бил делегат на собранието на Друштвото на народите (денешни ООН).

Покрај тоа што е голем научник и дипломат, Стефан Панаретов неговите современици го опишуваат и како голем патриот и родољубец. Македонското прашање се покажува како клучно за политичката мисија на Панаретов.

Во 1913 г Во Чикаго е формиран Македонско-бугарски народен сојуз (МБНС). МБНС во суштина е бугарска емигрантска политичка организација, која и покрај краткото постоење ги дава главните насоки за успешен развој на идната Македонска патриотска организација (МПО). Стефан Панаретов сосема намерно не воспоставил веднаш врска со раководството на МБНС, за да не се создаде впечаток дека Себугарското патриотско здружение е „казиона“ организација создадена и контролирана од Софија.

Ополномоштениот министер применил тактика за постепено воспоставување односи со МБНС со средба најпрвин со нејзините локални комитети, што се покажа како вистинскиот пристап за соработка меѓу двете земји.

Бугарскиот дипломат пред да замине од функцијата го привлекува вниманието на јавноста дека 80 отсто од бугарските иселеници во Новиот свет, доаѓаат од Македонија. Стефан Панаретов заедно со сопругата Лидија Гејл (1869-1931) го оставил целото свое богатство, кое изнесувало околу 5 милиони лева, како поддршка за бугарскиот образовен и културен развој.

Извори: Гаџев, И. (2003) „Историја на бугарската емиграција во Северна Америка“; А.к. (2021) „Бугарија и Македонија. Историја и политика“; А.к. (2003), „Бугарите и Американците“; Енциклопедија „Добротворство“