Данаил Крапчев – витезот на перото и совеста на едно време

На 15 декември 1880 година, во Прилеп, е роден Данаил Крапчев – една од најзначајните фигури на бугарската публицистика и јавна мисла од првата половина на XX век. Неговото име останува трајно поврзано со весникот „Зора“, најавторитетниот независен дневен весник во меѓувоена Бугарија, често нарекуван „бугарскиот Тајмс“.

Крапчев потекнува од семејство со силен јавен и национален ангажман. Неговиот татко, Васил Крапчев, бил истакната личност во Прилеп, познат по своите позиции против грчката патријаршија и српската асимилација, како и по соработката со Даме Груев во периодот на подготовка на револуционерната организација. Во таква средина се формира и светогледот на младиот Данаил.

Образованието го започнува во Бугарската гимназија во Битола, а го завршува во Солун во 1898 година. Уште како средношколец станува член на ВМОРО и учествува во ученичките бунтови против режимот на султанатот. Воден од патриотски побуди и длабок интерес за историјата, во 1906 година дипломира историја на Софискиот универзитет, по што се усовршува во Швајцарија.

Неговата публицистичка дејност започнува рано. Како студент ја објавува првата статија во списанието „Македонско-одрински преглед“. Во 1907 година, заедно со Пејо Јаворов и Васил Пасков, го уредува весникот „Илинден“ во Софија. Потоа следуваат „Отечество“ и „Родина“ во Солун, „Вардар“ во Софија (1909–1912), како и „Българин“, кој го издава за време на Балканските војни. По Втората балканска војна е уредник на „Прапорец“, орган на Демократската партија, а од 1915 до 1918 година дејствува како бугарски воен дописник.

Кулминацијата на неговата кариера доаѓа во 1919 година со основањето на весникот „Зора“, кој брзо се наметнува како највлијателен независен медиум во земјата. Паралелно, Крапчев е еден од основачите на Македонскиот научен институт во Софија и сопственик на издавачките друштва „Бугарски печат“ и „Преса“. По убиството на Александар Протогеров, работи и во редакцијата на весникот „Македонија“, орган на ВМРО.

Во своите текстови, Крапчев отворено и аргументирано ја застапува бугарската гледна точка за македонското прашање. Во статијата „Родината на равноапостолите“ (1926), тој ја поврзува мисијата на светите Кирил и Методиј со солунското македоно-бугарско наречје и ја истакнува судбината на македонските Бугари како народ изложен на прогон и асимилациски политики. Во текстот „Македонија, Бугарија и Србија“ (1920), пак, ја критикува српската администрација и укажува на укинувањето на бугарските училишта и цркви по Балканските војни, спротивставувајќи ја таа политика на бугарското управување за време на војната.

Животот на Данаил Крапчев завршува трагично по државниот удар во Бугарија на 9 септември 1944 година. На 10 септември, во Горна Џумаја (денешен Благоевград), тој станува една од првите жртви на комунистичките репресии, убиен без суд и пресуда.

Со својот живот и дело, Данаил Крапчев останува симбол на ангажираното новинарство, на интелектуалната бескомпромисност и на трагичната судбина на една генерација што верувала дека перото може да биде исто толку моќно колку и оружјето.