Извештај од Мисијата за процена на состојбата на слободата на медиумите во Македонија

Да се направи јавен фонд за поддршка на медиумите врз основа на објективни критериуми и со целосна независност во согласност со постојните европски стандарди, да се задржи строгата забрана за државно рекламирање во медиумите, да се става јасен воден печат на комуникациските материјали од Владата за нивниот извор да ѝ биде јасен на јавноста, да се воведе законска регулатива против стратешките тужби против учеството на јавноста (SLAPPs), да се подобри одговорноста на политичарите и јавните службеници за непријателски изјави и однесување кон новинарите и медиумските работници – ова се само некои од препораките содржани во извештајот за Fact Finding-мисијата, која беше реализирана од 5 до 7 јуни во Скопје.

Извештајот вчера беше презентиран од страна на експертот Рикардо Гутиерез, кој што беше присутен на настанот, а другуте колеги, Џејми Ваисман, Лоренс Хутинг и Масимо Морати, својот дел од извештајот го презентираа онлајн.

Генералниот секретар на Европската федерација на новинарите (ЕФЈ), Гутиерез, посочи дека иако има напредок во состојбата во медиумскиот простор, го истакна проблемот со политичарите, односно дека постои итна потреба тие да ја разберат улогата на новинарите и медиумите.

„Се сретнавме со сите релевантни актори во општеството. Нашата мисија забележа подобрување на состојбата, но забележавме и недостиг на свесност кај самите политичари за улогата на новинарите и нивната позиција како чувари на демократијата. Медиумите и новинарите се гледаат како инструменти за политичката моќ и интересите на државната власт. Постои итна потреба политичарите да ја разберат улогата на новинарите и да го земат предвид Здружението на новинарите на Македонија како основен партнер во спроведување на кои било медиумски политики во земјата. Ги повикуваме и охрабруваме политичарите и носителите на одлуки да се охрабрат и да ги најдат вистинските решенија за вистинските проблеми“, рече Гутиерез.

Претседателот на ЗНМ, Младен Чадиковски, во своето излагање на темата ги поздрави напорите на колегите во текот на целиот процес на скенирање на состојбата на медиумите во земјата, ја истакна потребата од системско решавање на проблемите со кои се соочуваат новинарите, како и дека слободата на говорот мора да има предност пред интересот на бизнисот и политиката за да се создаде поправедно општество:

„Колегите што учествуваа во создавањето на овој извештај го најдоа најдобриот можен наслов – ‘Слободата на медиумите во Македонија – напредок на стаклени нозе’. Денес, Македонија е на 38. место во извештајот на ‘Репортери без граници’ и тоа е добро, го поздравуваме, но мислам дека треба да бидеме свесни дека таа слика не е до крај вистинита и може да се смени преку ноќ. Во услови на немање системско решавање на пропустите проблемите со можните притисоци со кои новинарите, новинарството и медиумите во Македонија се соочуваат може да нè вратат во 2013 година и наместо на 38. место да се најдеме на 123. место. Верувам дека со имплементирање на препораките од европските колеги ќе успееме да дојдеме до вистинското решение. Што побргу, тоа подобро, затоа што слободата на говорот мора да има предност пред интересот на бизнисот и политиката“, рече Чадиковски во своето обраќање.

Fact Finding-мисијата имаше цел ја испита слободата на медиумите во Северна Македонија. Како дел од неа беа претставници на пет меѓународни новинарски и медиумски здруженија, кои одржаа работни состаноци со клучни институции во Македонија. Средби беа остварени со претседателот Стево Пендаровски, премиерот Димитар Ковачевски, претседателот на Собранието, Талат Џафери, со директорите на АВМУ и МРТ, со министерот за информатичко општество и администрација, Азир Алиу, со Амбасадата на ЕУ и САД во Македонија и со група новинари. Групата експерти беше во состав: Рикардо Гутиерез – Европска федерација на новинарите (EFJ) Албана Шала – „Фри прес анлимитед“ (Free Press Unlimited) Џејми Ваисман – Меѓународен институт за медиуми (IPI), Лоренс Корнелис Хутинг – Европски центар за слободата на печатот и медиумите (ECPMF), Масимо Морати – Osservatorio Balcani e Caucaso Transeurop изработи извештај за слободата на медиумите во Северна Македонија со наслов „Напредок на стаклени нозе – извештај од Мисијата за процена на состојбата со слободата на медиумите“.

Мисијата за процена на состојбата утврди дека е постигнат напредок во последните години, а земјата и натаму закрепнува од сериозно нарушената слобода на медиумите во текот на претходната деценија. Меѓутоа, овој напредок може лесно да се урне и има уште многу работа за да се консолидираат сите придобивки и да се надминат системските предизвици. Што се однесува до безбедноста на новинарите, Северна Македонија останува релативно безбедна во споредба со другите земји во регионот.

Извештајот во целост е достапен на македонски и на англиски јазик на веб-страницата на ЗНМ.