(Видео) Доц. д-р Благоева: Историјата на поделбите во Бугарија е многу трагична, мора да одиме кон помирување

Случајно пронајдениот портрет на дедо ѝ во концентрациониот логор „Белене“ ја инспирирал доц. д-р Евгенија Крстева-Благоева да ја напише книгата „Реките на времето“, во која раскажува за историјата на своето семејство, во која се одразува и историјата на Третата бугарска држава, пренесува БГНЕС.

Ова е првиот роман на доцентката по антропологија од Нов бугарски универзитет. Во него таа ја опишува историјата на семејствата на нејзините родители по таткова и мајчина линија, кои активно учествувале во борбите на македонските Бугари за национално ослободување. Се работи за семејствата Голомехови и Саздови од Куманово и за Крстеви, кои дале многу војници, меѓу кои е и херојот од „Родопската Шипка“ полковникот Владимир Серафимов.

„Инспирацијата за книгата дојде од повеќе страни. Од една страна, тоа се семејните приказни. Но вистинската инспирација дојде од откривањето на портретот на мојот дедо капетанот Никола Крстев, насликан во времето кога тој бил во логорот Белене. Портретот го насликал воениот судија Петар Бајчев, кој направил многу успешни скици, налик на карикатури, на луѓето околу себе. Кога го видов портретот на мојот дедо, тоа ја отклучи моето желба да ја раскажам целата негова приказна, како и интересните истории што ги знам за родот на мојата мајка“, изјави за БГНЕС доц. д-р Благоева.

Нејзин прадедо е родениот на 1 ноември 1872 година во градот Куманово Ангел Голомехов.

„Тој бил учесник во борбите за ослободување на Македонија уште пред Илинденско-Преображенското востание од 1903 година. Настрадал жестоко за време на Виничката афера од 1898 година, која всушност била обид за бунт под директното раководство на Гоце Делчев. Тогаш не успеале да го фатат Апостолот на македонските Бугари, но останатите учесници биле жестоко мачени од турските власти. Еден од нив бил и мојот прадедо Ангел“, раскажува доц. д-р Благоева.

Ангел Голомехов и неговите соработници биле обесени со главата надолу и биле бичувани. Самата Евгенија ги слушнала овие приказни од своите родители, но не можела да поверува – ѝ звучеле како бајки, сè додека еден ден не одлучила да побара документи.

„И навистина утврдив дека тогашниот началник на скопската полиција бил исклучително суров, такви биле неговите методи. Мојот прадедо успеал на чудесен начин да се спаси. Додека бил бичуван, неговиот палец бил откинат, а неговиот мачител се запрепастил од крвавата слика“, изјави таа.

Прадедо ѝ, како и останатите Бугари, биле спасени по интервенцијата на Кнежевство Бугарија, која водела активна кампања на меѓународно ниво, за да ги извлече од турскиот затвор.

Ангел Голомехов продолжил да биде активен учесник во борбите и повторно завршил во тамница, овој пат поради пренесувањето и криењето на оружје на ВМРО. Интересно е што бил преоблечен како девојче, но сепак бил фатен.

„Бил затворен во најстрашниот затвор Куршумли ан во Скопје, кој денес е прекрасен ресторан и човек тешко може да си замисли што некогаш се случувало таму. Сепак, тој заедно со неколку свои другари успеале да побегнат од таму, што е единственото забележано бегство од тој затвор. Приказната дури е опишана во учебниците во РС Македонија како голем акционен подвиг“, сподели Евгенија.

Постојат две верзии за бегството. Според едната, во затворот влегле преоблечени негови другари кои ги извеле, а според втората – тие го убиле чуварот. Не помалку интересна е и приказната за нивното бегство во Бугарија, каде влегле со помош на една многу тајна мрежа на ВМРО, движејќи се само ноќе, а преку ден се криеле во куќите на нивните помагачи.

По доаѓањето во Бугарија, Анѓел Голомехов купил земја во областа на денешниот софиски квартал „Красно село“, кој тогаш бил далеку надвор од Софија. Таму изградил куќа, станал градинар и почнал да одгледува јагоди и малини. Шопите му се смееле: ‘Зошто ги садиш тие јагоди и малини? Кој во Шопско сади јагоди и малини?’ Тој бил првиот кој рекол: ‘Јас ќе имам градина со јагоди и малини’“, рече доц. Благоева.

Врската на семејството со Македонија продолжила, каде останал помал дел од нејзиното семејство, додека останатите побарале спас во слободна Бугарија. Разделеното семејство комуницирало преку телеграми.

„Највозбудлива е приказната за мојата мајка, која во 1961 година ја посетила Македонија. Таа била пречекана од нејзиниот чичко на станицата во Куманово. Кога пристигнале во неговата куќа, таа го извадила сендвичот што не го изела на пат, сакајќи да го стави во фрижидерот. Но во тој момент, чичко Герасим, нејзиниот домаќин, еден многу висок и силен маж, го видел лебот, го зел од нејзините раце и почнал да плаче, го бакнал и рекол: ‘Бугарски леб’. Ова е можеби најемотивната сцена во книгата, која навистина ја покажува големата болка на овие луѓе“, раскажа доц. Благоева.

Според неа, денес не можеме да ги осудуваме младите таму што не се чувствуваат Бугари, бидејќи не знаеме какви притисоци и мачења претрпеле нивните родители за да се откажат од своето бугарско потекло.

Другиот главен лик во книгата е нејзиниот дедо по таткова линија, капетанот Никола Крстев, кој е внук на ослободителот на Родопите, полковник Серафимов. И покрај неговите заслуги кон татковината, последниот така и не станал генерал, бидејќи не се потчинил на наредба, но за возврат го спасил бугарското население на планината од репресиите на турската армија.

Кога доаѓаат да го уапсат, тој намерно ги става своите ордени за храброст, кои му биле одземени на брутален начин. Му кажале дека не се борел за Бугарија, туку за царот и дека за луѓето како него нема место во нова Бугарија.

„Многу е трагична оваа наша историја на поделби, треба да одиме кон помирување. Не може да се живее без прошка, без сфаќање и без вистинско национално помирување. Не за да ги засилувам поделбите, туку за да кажам дека навистина генерацијата на овие луѓе успеала да ги прости сите овие маки. Мојата баба на крајот рече: „Простив, но не можам да заборавам“. Значи, тие простиле, но добро би било и од другата страна да има малку свест за она што се случило, за конечно да станеме повторно едно. Бидејќи ние сме многу поделени како нација, и тоа е мојата голема болка, која беше причината да ја напишам „Реките на времето“, изјави доц. д-р Евгенија Благоева.