Во манастири во Ерусалим се пронајдени натписи од македонски Бугари од османлиско време

Фотографска студија открива десетици бугарски натписи во грчките православни манастири во Стариот град на Ерусалим. Студијата е објавена во 15-тиот том на списанието Антикот, јавува БГНЕС.

„Натписите се пронајдени на ѕидовите на грчките православни манастири во и околу Стариот град на Ерусалим и датираат од отоманскиот период“, објаснуваат истражувачите Мајкл Чернин и Шаи Халеви од израелската управа за антиквитети.

Во проектот се користени мултиспектрални и RTI слики за да ги открие избледените ознаки.

„Корпусот графити ни овозможува да ја реконструираме историјата на источното христијанство во Ерусалим за време на отоманскиот период“, пишуваат авторите, фокусирајќи се особено на следењето на „бугарскиот аџилак во Ерусалим за време на 500-годишното отоманско владеење“.

Истражувањето документира натписи на три главни локалитети: Манастирот Свети Теодор, Манастирот Претеча (Јоан Продромос) и манастирот Свети Хараламбос.

Во манастирот Свети Теодор, еден од натписите гласи: „Хаџи Стојко од Котил. Година 1776“ – идентификувајќи го градот Котел во Бугарија. Авторите ја забележуваат важноста на Котел: Економскиот просперитет на населбата довела до појава на многу богати жители. „Од 17 век Котел станува центар на текстилната индустрија.

Друг текст гласи: „Хаџи Стан. Хаџи Јованчо. Хаџи Иван(?). Хаџи Филип. Од (Га)браво. 1794 година“. Габрово е опишан како „еден од важните центри на бугарската преродба“.

Друг натпис вели: „Хаџи Никола. Хаџи Ласко. Хаџи В’лкан. Хаџи Вељо. Од Разлог“. Авторите предлагаат врска: „Веруваме дека овој аџија може да се поистоветува со Хаџи В’лчо – позната личност во бугарската историја од 18 век.

Студијата идентификувала и трговски симболи, при што авторите објаснуваат дека „таквите симболи се познати од надгробните споменици и печатите на бугарските трговци кои работеле во Буда, Виена и Нови Сад (Србија)“.

Во манастирот „Предтеча“ натписите вклучуваат: „Хаџи Георги. 1842 година од Каменица. Од (Манастир) „Св. Ѓорѓи” во Белаштица. Хаџи Константин монах.” Друга гласи: „Хаџи Михаил свештеник од Истанбул“. Истражувачите објаснуваат дека „голема заедница на Бугари живеела во Истанбул во текот на отоманскиот период“.

Во манастирот Свети Хараламбос, детален натпис од 1874 година. ги наведува аџиите од Стара Загора и Орјахово, меѓу кои се „Хаџи Тодор Којув и неговите деца: Хаџи Ѓорѓи (и) Хаџи Марија“. Во друг натпис од 1881 година е забележан „Хаџи Атанас од Солунската каза, од село Негован“ – населбата „се смета за еден од центрите на бугарскиот национализам во Македонија“.

Истражувањето го нагласува бугарското присуство не само во манастирите, туку и во црквата на Божи гроб. Извонреден натпис од 1854 година гласи: „Нетко од Копривштица“. Авторите забележуваат дека „Копривштица уживала посебен статус: нејзините жители биле ослободени од даноци, а на муслиманите им било забрането да живеат таму“.

Во еден натпис од 1780 година во Аврамовиот манастир се наведени седум аџии од Свиштов, меѓу кои „Хаџи Стојан, син на Хаџи Петко, Хаџи Иван и Хаџи Манчу (синови) на Хаџи Ангел од Свиштов“.

„Масовниот аџилак на жителите во градот во Светата земја продолжил во првата половина на 20 век, за време на британскиот мандат во Палестина“, забележуваат авторите.

Целосниот текст на студијата е објавен во том 116 од Атикот и дава редок увид во вековното духовно патување на бугарските христијани во Ерусалим.