Конфискуваниот имот

Пишува: Силвија Авдала, Израел

Заедно со другите експонати, кои се обидуваат да ја раскажат приказната за еврејската заедница во Македонија, Музејот на Холокаустот во Скопје има и еден дел со парчиња хартија, кои изгледаат чудно. Тоа, според описот, биле пликови со попис на одземен имот земен за време на нивниот престој во тутунскиот Монопол во 1943 година, неколку дена пред возовите да тргнат кон Треблинка.

Натписите се: 2.365 лева, еден златен часовник, една штедна книшка, 500 лева, 15 лири – турски, злато, еден часовник – женски, 722 лева итн. …. Се наведуваат имиња и презимиња на сопствениците – на пр. Џозеф Соломон Комфорти.

Музејот не објаснува како ги добил. На етикетата до пликовите детално се кажува како имотот бил префрлен на посебна сметка во Бугарската народна банка и засекогаш завршил кај „бугарскиот фашистички окупатор“.

Слична идеја следи и музејот „Јад Вашем“, каде во изложбата за Бугарија се претставени платнени торби со иста содржина, кои се испишани и запечатени со восочни печати. Сепак, двете изложби ја кажуваат само половината од приказната, а остатокот од истата е следниот:

Бугарија е всушност администратор на териториите на Вардарска Македонија, Беломорска Тракија и Пирот. Пренесениот движен имот се депонира на посебни сметки во БНБ. Прво, затоа што се работи за странски државјани и Бугарија нема план што да прави со нивниот имот. И второ, затоа што индивидуалните сметки се опција за наплата кога ќе се вратат. Ова е и значењето на етикетираните и запечатените со восок торби.

Во февруари 1946 година, БНБ конфискуваниот имот го префрли на Југославија со протокол, согласно член 11 од Договорот за примирје.

Сепак, може ли да се каже дека пликовите во Музејот на Холокаустот во Скопје се автентични – не, не може. Хартијата е изненадувачки бела, чиста и не може да има 80 години. Покрај тоа, пликовите се означени со пенкало. За оние кои не знаат, тој не беше ставен во масовно производство до средината на 1950-тите, многу по планираните настани.