| |

Здружението на потомци на бегалци и иселеници од територијата на Република Северна Македонија и пријатели со декларација по повод средбата Мицкоски-Орбан во Охрид

Здружението на потомци на бегалци и иселеници од територијата на Република Северна Македонија и пријатели објави декларација во врска со средбата на премиерите на Република Северна Македонија и Унгарија Христијан Мицкоски и Виктор Орбан во Охрид и изнесените ставови од страна на двајцата премиери.

Декларацијата ви ја пренесуваме во целост и без уредничка интервенција:

ДЕКЛАРАЦИЈА

ВО ВРСКА НА СРЕДБАТА ВО ОХРИД МЕЃУ МИНИСТЕР-ПРЕТСЕДАТЕЛИТЕ НА УНГАРИЈА И НА СЕВЕРНА МАКЕДОНИЈА ВИКТОР ОРБАН И ХРИСТИЈАН МИЦКОСКИ НА 26 И 27 СЕПТЕМВРИ 2024 ГОДИНА И ИЗРАЗЕНИТЕ ПОЗИЦИИ

На 27 септември, го поздравивме со „добредојден“ унгарскиот премиер г-дин Виктор Орбан во Северна Македонија и се обидовме да му ја претставиме суштината на проблемите во оваа поранешна југословенска република низ призмата на унгарските перцепции.

Од изјавите на господинот Орбан разбравме дека тој не ги послушал аргументите и соопштил дека Будимпешта е подготвена да посредува меѓу Скопје и Софија, а дали ќе прифатат тоа е нивна работа.

Длабоко сме изненадени од ваквата позиција, бидејќи идната европска интеграција на Северна Македонија не зависи од некој имагинарен „билатерален спор“ со Бугарија, туку од рамката на општоевропската одлука врз основа на предлогот на француското претседателство со Советот на ЕУ од 2022 година, усвоен едногласно од 27 земји-членки на ЕУ, вкл. и Унгарија.

Бевме изненадени кога дознавме за критиките дека Албанија сама ги започнува преговорите за членство во ЕУ, иако сите постојани претставници на ЕУ, вкл. и унгарскиот, едногласно ја донесоа оваа одлука овој месец. Не ни е познато дека е донесен некаков владин акт со кој Унгарија го сменила својот официјален став!

Што се однесува до декларираната желба за посредување меѓу Софија и Скопје, сметаме дека нема таква потреба, бидејќи Бугарија отсекогаш била подготвена за директни контакти и дијалог со Северна Македонија. Она што Унгарија би го соопштила обиколно како посредник, Скопје секогаш во директен разговор може да и го каже на Бугарија.

Исто така сме длабоко загрижени што унгарската страна ја застапува позицијата на режимот во Скопје, дека има билатерален спор меѓу Бугарија и Северна Македонија. Оваа изјава не одговара на фактите. Главниот проблем од 1913 година до денес е што се врши систематски геноцид врз македонските Бугари. За неговиот размер може да се суди од официјалната статистика на Отоманската империја. Во двата поранешни вилаети на кои денес се наоѓа Северна Македонија, доминантно население на запад било албанско, а на исток бугарско. Етнографската граница меѓу овие два елементи била во денешна западна Северна Македонија. Властите во Белград и локалните власти во Скопје ги прогонуваа и Албанците и Бугарите. Во 2001 година македонските Албанци добија еднакви права, но прогонот на оние кои и покрај репресиите продолжуваат да го чуваат својот бугарски идентитет, продолжува и денес.

Кон крајот на 1944 година, на територијата на денешна Северна Македонија, започна процес организиран од државата за трансформација на локалниот бугарски идентитет во македонски. До 1948 година, владејачката Бугарска комунистичка партија во Софија молчеше за овој геноцид, па дури и активно го поддржуваше, носејќи го на бугарска територија во Пиринска Македонија. Тоа предизвика огромен отпор кај народот. До падот на комунистичкиот режим во Бугарија во 1989 година, беше забрането да се зборува за геноцид на македонските Бугари во Југославија.

Меѓутоа, соучесништвото или молкот за некој проблем не значи дека тој не постои!

По 1944 година повторно се активира македонското ослободително движење. Не Бугарија, туку македонското ослободително движење уште во 1945 година ги изнесе првите конкретни податоци за масовните репресии врз Бугарите во Македонија, се објави против забраната на бугарскиот литературен јазик и создавањето на новиот македонски јазик. Подоцна, истото движење неколку пати достави информации до Обединетите нации во 1946, 1949, 1952, 1954, 1959, 1960, 1969 и 1972 година, до Хелсиншката конференција во 1977 година, до состанокот на министрите за надворешни работи на земјите од Хелсиншката конференција во Мадрид во 1980 година и на други авторитетни меѓународни форуми за геноцидот извршен врз македонските Бугари на територијата на денешна Северна Македонија. Од овие факти е јасно дека проблемот во денешна Северна Македонија е главно внатрешен: режимот против дел од сопствениот народ.

Денеска не знаеме колку луѓе во Северна Македонија го зачувале својот бугарски идентитет, бидејќи во услови на тотална државна антибугарска пропаганда не може да има објективно социолошко проучување на ова прашање. На пописот од 2021 година, официјално биле регистрирани само 3.504 Бугари, но на уште 20.000 биле побарани докази дека се Бугари. Откако ги покажале бугарските лични карти, е извршена манипулација бидејќи категоријата „етничка припадност“ е заменета со „поседувано странско државјанство“. Дополнително од страна на Агенцијата за државна безбедност во Северна Македонија беа изготвени списоци на истакнати Бугари и на попишувачите им беше кажувано да не ги посетуваат овие домаќинства. Според официјалните податоци, 120.000 луѓе не се посетени, а податоците за нив се евидентирани службено. Сето ова се случува во Европа во XXI век!

Денес, унгарската влада на Виктор Орбан застанува во поддршка на режимот во Скопје, кој одбива да се реформира, и против делот од народот кој го зачувал стариот бугарски идентитет, врз кој се засновало автентичното македонско ослободително движење. Мораме да напомниме дека кога имаше унгарски настани во 1956 година, истото македонско ослободително движење го поддржа унгарскиот народ во неговата борба за демократија.

Борбата за демократија е универзална, затоа и човековите права се универзални, а не билатерални. Денес можеше да биде прогонувана некоја друга етничка заедница која нема ни своја национална држава. Дали ова значи дека нема да има проблем? Должност на секоја слободољубива земја во светот е да се бори против сите форми на геноцид, а не да го прогласува за „билатерален спор“.

Очигледно е дека Северна Македонија нема спор со Бугарија! На 15 јануари 1992 година, демократска Бугарија прва во светот ја призна независноста на денешна Северна Македонија и ја спаси од планираната поделба на нејзината територија. За време на југоембаргото од 1992 до 1995 година, ја спаси од економски колапс, а во 1999 година ја вооружи и ја овозможи да се брани.

По долги години трпение и молк, Бугарија едноставно реши да ги поддржи напатените македонски Бугари. Ова не го менува фактот дека спорот во Северна Македонија е внатрешен и на таа земја и треба внатрешно помирување. Нарушените човекови права на едната страна во овој конфликт – македонските Бугари – може да се гарантираат со нивно вклучување во Уставот како рамноправен народ, како што се признати сите други етнички заедници во оваа земја. Ова не е ниту бугарски, ниту европски диктат, туку општоевропски услов за рамноправност.

Доколку сегашната унгарска влада сака да посредува, нека иницира формирање на европска истражна комисија која ќе контактира со македонските Бугари кои настрадаа од репресиите и нивните потомци, да ги научи објективните факти од нив и потоа да се обиде да ги помири властите во Скопје со нивните жртви Македонски Бугари.

Со оваа декларација, ја изразуваме нашата намера активно да учествуваме во таков процес на внатрешно помирување и, кога е потребно да обезбедиме дополнителни информации и документи за фактите опишани овде.

КОПРЕТСЕДАТЕЛИ: проф. Трендафил Митев, доц. Спас Ташев, Илија Стојановски

СЕКРЕТАР: Димитар М. Димитров

Софија, 30 септември 2024 година.



Слични Објави