122 години подоцна Гоце Делчев продолжува да биде моралниот стожер на борбата за слободна Македонија

Пишува: Велислав Илиев/ БГНЕС

Со својата смрт Гоце Делчев ја победи смртта, а споменот за него ќе живее вечно во националната меморија.

Бугарското општество е можеби единственото во светот, кое ги удостојува своите најголеми херои со титулата што ја носеле 12-те Христови ученици – апостоли. Имаме Апостол на слободата, имаме и Ѓурѓевски апостоли, кои го кренале Априлското востание во 1876 година. Димитар Талев ја насловува втората книга од својот роман „Илинден“ – „Апостолот“. Тие возбудливи страници се посветени на човекот кого Јаворов го опишал како „хајдучко божество“, а Симеон Радев како „праведник со кама во појасот“ и „бесна ала“.

Станува збор за Гоце Делчев, кој стана новиот Левски за Бугарите што останале под османлиска власт по Берлинскиот конгрес во 1878 година. Нема друг бугарски херој кого народот повеќе го опеал во песни, и нема друга историска личност која има поважна улога во современиот политички дневен ред.

Зад легендарниот лик стои реална фигура што во себе го спојува офицерот, просветителот и револуционерниот водач. Среќата не им се насмевнала на македонските Бугари, чии родни земји, по Руско-турската војна, повторно биле вратени во границите на Отоманската империја. Борбата за автономен статус на Македонија и обединувањето на сите бугарски земји станува мисија на која Гоце му го посветува целиот свој живот.

Слично како Дјакон Левски, со чие дело се запознал како ученик во бугарската гимназија во Солун, македонскиот апостол ги обиколува сите градови и села во поробената земја и создава мрежа од револуционерни комитети. ВМРО, предводено од Делчев, се претвора во вистинска држава во државата, а основаниот од него четнички институт станува добро обучена армија. Сам завршил воено училиште во Софија, апостолот ги користи своите врски меѓу бугарското офицерство за да привлече професионални бугарски офицери и наредници за да ги обучуваат македонските четници. Од оружените магацини на бугарската армија се испраќаат пушки, револвери и бомби, кои преку тајни канали на границата помеѓу слободното кнежество и поробената Македонија, стигнуваат во рацете на четниците. Освен како воин, Делчев останува до крај и просветител. Заедно со оружјето, преку каналите на ВМРО (изградени од самиот апостол), во Македонија пристигнуваат делата на Ботев, Вазов и Захари Стојанов. Во сеќавањето на современиците, покрај храброста и борбеноста, Делчев останал запаметен по милосрдието, хуманоста и идеализмот. Токму затоа Симеон Радев напишал за него:

„Гоце Делчев беше еден праведник со кама во појасот. Легендата го прикажува како бесна ала – и навистина, никој не беше еднаков на него по храброст – но во неговата природа преовладуваше мечтателноста. По призвание, тој беше роден за апостол. Сите угнетени предизвикуваа бунт во неговата душа; сите крајни соништа за преуредување на општеството го искушуваа неговиот ум. Една незапирлива струја од разновиден идеализам извираше од него.“

Сочувани се многу спомени како апостолот умеел да го види доброто во секој човек и како знаел не само праведно да казни, туку и великодушно да прости.

Херојот често се потпишувал со псевдонимот „Ахил“ и судбината го осудила на краток, но славен живот, слично на Омировиот јунак. Во март 1903 година, Гоце влегува со чета во Македонија за да го подготви претстојното Илинденско востание. На 3 мај (нов стил) војводата пристигнува во серското село Баница, од каде што следниот ден планира да се упати кон врвот Али Ботуш, каде што ќе се одржи окружниот конгрес. Во зори, на 4 мај 1903 година, заспаните јунаци се разбудени од паничните повици на своите домаќини. Аскерот го опколил селото и врши претрес. Делчев знае дека ако Турците ја најдат неговата чета во Баница, селото ќе биде запалено. Апостолот ги води своите јунаци со мисла да го пробие непријателскиот обрач и да излезе од замката. Веднаш на излегување од селото, порој од куршуми се истура врз четата. Најнапред оди Апостолот на македонските Бугари, исправен пред бројниот непријател. Еден од куршумите го погодува во срцето и големиот револуционер паѓа мртов на земјата.

Достоен крај за едно славно битие! Со својата смрт, Гоце Делчев ја победи смртта, а споменот за него ќе живее вечно во националната меморија.

Денес, народот за чие ослободување Гоце Делчев го даде својот живот, е поделен во две држави. Една човеконенависна идеологија направи од браќата непријатели, а македонскиот апостол го претвори од симбол на единството во предмет на остри расправии. Децении наназад, недобронамерни сили за македонската независност го подгреваат вештачкиот спор околу идентитетот на Делчев. Владејачите во Скопје имаат чудесна способност да патуваат назад низ времето и да ги менуваат историските факти како што им одговара. За нивна несреќа, раката на Гоце Делчев самата има напишано:

„Отцепувањата и поделбите никако да не нè плашат. Навистина жално е, но што можеме да правиме, кога сме си Бугари и сите страдаме од една општа болест! Ако таа болест не постоеше кај нашите прадедовци, од кои е наследство, и кај нас немаше да постои, немаше да паднеме под грозниот скиптар на турските султани.“

Напишаното не може да се промени, а вакво категорично изјавување не може да се толкува наопаку.

Изминаа 122 години од тој судбински ден кога куршумот го прободе срцето на апостолот кај Баница, но делото на херојот сè уште не е завршено. Сè додека идеалите на Гоце не станат реалност, неговата личност ќе остане знамето под кое ќе се собираат оние, во кои обесправените Бугари ќе ги препознаат своите нови апостоли.