Нашиот клуб е појак од вашиот клуб

Пишува: Коста Филипов

Теренот на односите меѓу Софија и Скопје, кој се подобри по прифаќањето на предлогот на француското претседателство, повторно целосно потона во кал. Дури да ви стане непријатно, не само да гледате, туку и да ги слушате секаквите бесмислени обвинувања и нереални предлози за неговата стабилизација. Нема разбирачка со овие нашиве партнери од преку граница, кои онака од чист инает и провинцијализам стануваат и си легнуваат со мислата да не прифатат ништо што доаѓа од Бугарија. Или и воопшто да не доаѓа, макар и да е индиректно поврзано со неа.

Каква само бесна кампања започна крај Вардарот во врска со отворањето на клубот во Охрид што го носи името на цар Борис III? Нашле дури и човек да направи материјална штета на просториите, а кој, сигурен сум, добро знаел дека ништо нема да му се случи. Можеби затоа што некој му рекол што да прави со гаранција дека нема да му падне влакно од главата. Како што беше случајот со она детиште и мераклија за слава битолчанецот Алабаковски. Судење ли, пресуда ли? Не се занесувајте! Само што праксата не е таква од денес и не е од вчера.

Во вакви случаи, секогаш се присетувам на слична ситуација пред повеќе години, кога основачите на Клубот „Радко“ од Охрид решија да го претстават своето здружение во еден од луксузните хотели во Скопје. Луѓето изнајмија сала, ги поканија симпатизерите и пријателите да дојдат и да слушнат, кои се целите и задачите на „Радко“. Радко е еден од псевдонимите или тајните имиња на Иван Михајлов. Претходната вечер, дипломати од амбасадата беа информирани од мештани од Скопје дека се подготвува провокација при претставувањето на активностите на охриѓани, на чело со покојниот Владо Пауновски, кој подоцна стана Панков. Но, без разлика дали ова предупредување стигна до вистинските луѓе, или беше потценето, или пак можеби нашите луѓе одлучиле дека, штом нашиот амбасадор беше таму – никој нема да се осмели да направи ништо. Но тоа се случи!

Со колегата Христо Ивановски од тогашниот дневен весник „Дневник“ седевме на столчињата покрај ѕидот. Не поминаа ни две-три минути од претставувањето на основачите на „Радко“, кога наеднаш се крена врева во салата, а јас и Христо видовме како една „лимонка“ се тркала кон нас од под столовите во првите редови. Отпрвин се прашував што прави на земја на такво место, додека не почна да испушта чад со лут мирис. „Лимонката“ застана пред моите нозе, чадот стана неподнослив, а кога станавме да тргнеме, видов како се крева чад од уште две места во салата.

Надвор веќе беше хаос. Ги фатиле двете момчиња кои очигледно ги фрлиле димните бомби. Тие се обиделе да се извлечат и да побегнат, но додека траела борбата со нив, неколку метри подалеку беснеел уште еден скандал. Јово Стојановски-Рибарот, истакнат Бугарин, се расправал со човек кој во еден момент паднал на земја. Потоа дознавме дека се работи за новинарот Спасе Шуплиновски, кој на крајот го осуди Јово за напад и не знам за што друго. Но, правосудниот систем во Република Македонија со задоволство го осуди Стојановски без никаква вина.

А оние момци кои го предизвикаа скандалот? Ништо, ги приведоа, веднаш ги ослободија, ги претворија во херои против Бугарите во земјава, овде-онде се појавија по локалните медиуми да кажат дека се мотивирани од зборовите на академик Блаже Ристовски за улогата и важноста на Ванчо Михајлов. -Радко во историјата на нивната држава… Блаже Ристовски сега е починат и не верувам дека и Алабаковски во Битола и напаѓачот од Охрид биле инспирирани од него. Но, тоа не е проблем, бидејќи голем број луѓе од „научната „елита“ во Скопје се туркаат напред да го заземат неговото место како ментор, цензор и последна инстанца за вистината.

Значи, битката против формирањето на бугарски клубови во Република Северна Македонија не е од вчера. Во таа битка, покрај јавното мислење, со задоволство е вклучен и целиот административен систем и владеење на државата. Во актуелниот случај, тие брзо пуштија закони за да им го одземат правото на здружување на луѓето. Зад таа акција застанаа главните политички партии, без разлика дали се владејачки или опозициски.

Јасно е дека законот е повеќе од рестриктивен. Нема друг начин да се дефинира освен како забрана. Ако го прочитате внимателно, ќе видите дека има толку многу различни барања запишани во условите за отворање клуб што човек се прашува дали тоа не е начин да се обесхрабри дури и да не размислува што да напише во целите и целите на клубот или други слични формации. Па, подобро да не се нафаќа бидејќи, од нигде никаде можат да го осудат за ништо.

Така сакаа и тоа го направија властите во Скопје – речиси да го криминализираат секој обид за здружување и со тоа да ја ревидираат регистрацијата и на „Иван Михајлов“ во Битола и на „Цар Борис III“ во Охрид. Но, законите не се ретроактивни. Ќе почекаме и ќе видиме. Да не зборуваме за сите идни намери за отворање слични клубови за Бугарите во Северна Македонија. Тие ќе бидат отсечени. Така вели законот. Сè, дури и вознемирувањето, мора да изгледа легитимно.

И бидејќи, како што некогаш пишував, ние и Северна Македонија сме како поврзани садови, не им требаше многу време да се јават и од ОМО „Илинден“. Така тие влегоа во трката под мотото: дали нашиот клуб е поштетен од вашиот или да? На 30 октомври во Благоевград планираат да отворат клуб со името „Никола Вапцаров“. Тоа не било спорно, па не очекувале да има претензии од било која страна. Се надевам дека е така, иако јас лично не се чувствувам смирено. Понатаму, основачите во целите на ова здружение ја вклучија целата евро-реторика за човековите права и слично, за да изгледа сè рационализирано и да се проголта. ОМО Илинден отсекогаш била корисна алатка за мешање на Скопје во бугарските внатрешни работи. Овде и сега нивниот лидер Стојко Стојков поставува услов Бугарите во Северна Македонија да бидат запишани во уставот, само откако, македонското малцинство во Бугарија ќе биде вклучено во бугарскиот основен закон. Стојков е професор, не е лишен од знаења и конечно треба да се помири со фактот дека концептот на малцинство не постои во бугарскиот устав.

Видов дека министрите за надворешни работи на нашите две земји се сретнале и се договориле дека не треба да се обрнува внимание на постапките на поединци, кои ги расипуваат односите меѓу нас. Не знам што му рекол Николај Милков на Бујар Османи во оваа прилика, но ми се чини дека треба едноставно да цитира една од изјавите на неговиот колега од Скопје, со која тој, Албанецот, остро го критикуваше формирањето на клубовите во Охрид и во Битола. И не беше само тој, сите – од претседателот и премиерот до последниот државен службеник крај Вардарот се построија во оваа вербална канонада против своите сограѓани, кои поверуваа дека дошло ново време во нашите односи. Пред се, ново време, во кое да живеат без страв и без закани. Дали тоа време навистина дојде? Не сум баш сигурен!