„Српскиот свет“ не е мит измислен од Бугарија, туку реална закана пред нашиот праг

Велислав Илиев/ БГНЕС

На 3 ноември беше објавен извештајот на Европската комисија (ЕК) за напредокот на кандидатите за членство во ЕУ. Особено критичен беше делот посветен на Србија. Извештајот го истакнува бавното темпо на реформите во земјата и ја нагласува засилувачката поларизација во српското општество, како и репресиите на режимот во Белград против тековните студентски протести.

Документот исто така обрнува внимание на исклучително ниското ниво на усогласување на српската надворешна политика со онаа на ЕУ. Комисијата ја изрази својата загриженост поради тоа што Белград и понатаму одбива да воведе санкции кон Русија, а во Србија непрекинато се засилува антиевропската реторика, каква што не се среќава никаде на друго место.

Сепак, извештајот го пропушти можеби најважниот акцент. Иако режимот на Александар Вучиќ е во својата најранлива позиција по една година масовни протести, од Белград продолжуваат да пристигнуваат сигнали кои се загрижувачки од аспект на безбедноста на Западниот Балкан. Како во минатото, така и денес, политичкиот елит во Белград е ангажиран со реализација на идејата за „Голема Србија“, која во совремието се воплотува во доктрината „Српски свет“. Овој проект предвидува обединување на сите земји населени со етнички Срби (или земји кои Србија ги смета за свои историски територии) во една држава. Накусо – ништо ново од она што сме навикнале да го гледаме во Белград од средината на XIX век, само хероите се различни.

На 1 ноември ми се укажа можност да поставам прашање на бугарскиот претседател Румен Радев и решив да го прашам токму за опасноста што ја претставува проектот „Српски свет“ за регионалната безбедност. Одговорот на шефот на државата беше дека е редно европските институции „посериозно да се зафатат со ова прашање“. Во минатото повеќепати сме го виделе Радев како се однесува пријателски со Вучиќ, па дури сме го виделе и во прегратки со српскиот колега. Но објективноста и националното чувство бараат да признаеме дека во овој случај бугарскиот претседател беше во право. Да, навистина ЕУ треба посериозно да се ангажира со хегемонистичките амбиции на Белград!

По неколку дена зборовите на Радев беа цитирани од бројни српски медиуми. Како одговор на бугарскиот колега, Вучиќ изјави дека Бугарите го измислиле „Српскиот свет“ и негираше постоење на таква доктрина. Српскиот претседател додаде дека можеби Бугарите имаат „Бугарски свет“ и дека го користиме „Српскиот свет“ за да ја оправдаме нашата антисрпска политика. Тој, се разбира, не пропушти и да го даде своето вообичаено претпоставување дека Бугарија се подготвува да се приклучи на воениот сојуз на Албанија, Косово и Хрватска.

Еден ден подоцна на сцена се појави и главниот извор на антибугарска реторика во Белград и идеолог на „Српскиот свет“ – Александар Вулин. Тој, за разлика од Вучиќ, не се потруди да го негира постоењето на „Српскиот свет“, туку јасно кажа дека „обединувањето на сите Срби не може да биде запрено“. Вулин додаде дека додека бил шеф на српската контраразузнавачка служба – БИА – ги спречил „обидите на Бугарија да шири учебници во Србија, во кои тие ја нарекувале Источна Србија своја земја, а Топличките востаници — бандитска банда“. Тој исто така ги повика Бугарите да побараат прошка за сите „заклани“ невини Срби за време на двете светски војни.

Експертите што се занимаваат со радикализација тврдат дека една од причините некој индивид да се радикализира е тоа што ги проектира сопствените негативни особини врз околината. Таков е случајот и со Александар Вулин, а и со Србија воопшто. Токму од Белград ли треба да доаѓаат обвинувања за фалсификување на историјата и за масакри на невини? Зарем токму во Белград не беше роден македонизмот, кој не е ништо повеќе од изобличување на историската вистина, што стана причина за маченичката смрт на илјадници Бугари? Не беше ли Србија таа што ја пропагираше лагата за Шопската нација, со која се настојуваше да ги одроди Бугарите во Западните покраини? Вулин сака Бугарите да запалат свеќа за невино убиените Срби во Сурдулица за време на Првата светска војна, а всушност тоа е уште една историска мистификација. Белград упорно ја шири измислицата дека во Сурдулица бугарската војска убила 30.000 луѓе, што е скандалозно не само поради апсурдно големата цифра, туку и затоа што во тој момент голем дел од населението таму го зачувало своето бугарско самосознание.

Во одржувањето на митот за Сурдулица активно учествува и Српската православна црква (СПЦ), која е главниот инструмент за реализација на „Српскиот свет“ во Северна Македонија, Босна и Херцеговина и Црна Гора. Оваа година СПЦ го достигна врвот на цинизмот, измислувајќи половина дузина иницијативи со кои ја одбележа 100-годишнината на т.н. „сурдулички маченици“.

Во Бугарија, пак, сме слепи и глуви за овие работи. Само пред една недела Бугарската православна црква (БПЦ), заедно со српски свештеници, го одбележаа празникот на еден српски светец во „Света Недела“. Месец претходно еден бугарски политичар предлагаше заедничка стратегија со Србија за прекројување на картата на Балканот. Бугарите масовно го поздравуваат развејувањето на бугарското знаме во Велес од страна на една српска пејачка, омажена за српски воен злосторник, не сфаќајќи дека тоа беше уште едно долевање масло во огнот на антибугаризмот. Не сум запознаен со правилата според кои функционираат православните цркви, но се прашувам едно: Каква е логиката БПЦ да почитува како светец еден средновековен српски крал, а повеќе од 150 години да не го канонизира најголемиот Бугарин? Можеби затоа што во тефтерчето на последниот е запишано: „Народе????“. Четири прашалници кои висат „со страшна сила“ над современите бугарски политичари, духовници и народ. И тоа не се само интерпункциски знаци, тоа е израз на недоумение од масовната инертност и недостаток на национална одговорност.

Ликови како Александар Вулин и српскиот патријарх Порфириј не претставуваат закана само за Бугарија, тие се проводници на злонамерно влијание што ја загрозува безбедноста на цела Европа. И двајцата се редовни гости на Путин и патријарх Кирил во Москва. И додека измислуваат воени злосторства што ѝ ги припишуваат на Бугарија, тие се поклонуваат пред човекот кој предизвика смрт на стотици илјади луѓе. И да, редно е ЕУ посериозно да обрне внимание на ова прашање. А по повод обвинувањата дека можеби имаме сопствена верзија на „Српскиот свет“: Во XXI век бугарскиот национален идеал е остварлив само во рамките на ЕУ и преку нејзиното проширување.