Асен Аврамов-десната рака на Иван Михајлов

Пишува: Доц. д-р Спас Ташев

Тешко е да се опише борбата на македонските Бугари за слобода по 1944 година, без да се оддаде почит на Асен Аврамов. Роден е во 1900 година во Софија во семејството на учителот од село Скрижево, Кочо Аврамов, соработник на Дамјан Груев, Гоце Делчев, Христо Матов и Иван Гарванов. За време на студиите на Софискиот универзитет раководел со студентското друштво „Вардар“. Во 1929 година заминал во САД, каде што станал секретар на ЦК на МПО, а до 1931 година бил и главен уредник на „Македонска трибуна“. Во 1932 година бил принуден да се врати во Бугарија поради нередовни документи за емиграција.

Иако по државниот удар од 19 мај во 1934 година, Асен Аврамов бил уапсен заедно со многу други членови на ВМРО, тој никогаш не престанал да се бори за бугарската кауза во Македонија. Меѓутоа, виорот од настани на Балканот во 1944 година го вовеле во нов заговор кој траел до крајот на неговиот живот. Потребата да се постават нови основи за борбата на македонските Бугари во претстојната нова поделба на Европа ги продлабочила врските меѓу Иван Михајлов и Асен Аврамов. Затоа, двајцата подоцна од Хрватска, по неколку години поминати на австриските Алпи, во октомври 1948 година илегално ја преминале италијанската граница во Болцано и трајно се населиле во Рим.

Во овој проблематичен период, Иван Михајлов, бил баран од комунистичките тајни служби на Југославија и Бугарија, и затоа морал да остане во нелегалност и целосна конспирација. За да може лидерот на ВМРО да контактира со своите истомисленици ширум светот, Асен Аврамов изградил мрежа од конспиративни канали преку кои се испраќала и се примала потребната кореспонденција.

По нивното доаѓање во Рим, Асен Аврамов водел легален начин на живот и речиси секој ден го посетувал Иван Михајлов. Ја носел неговата пошта, пренесувал информации за важни средби што ги имал со истакнати Бугари или со странци, ги исполнувал задачите што му биле доделувани од Михајлов. Аврамов е тој што секојдневно правел преглед на странскиот печат и особено на скопскиот весник „Нова Македонија“ и подготвувал нацрти на написи-одговори. Сите тие, пред да бидат испратени, биле разгледувани и одобрувани лично од Иван Михајлов.

Во 1948 година, Асен Аврамов напишал честитка до 27-от. Конгрес на МПО, во која ја опишал ситуацијата во Македонија: „Уништувањето на бугарската нација во Македонија е примарна задача на тамошниот комунистички режим, како што беше задача и на претходниот режим. Но, комунистичкиот режим уште погрдо и пожестоко се стреми да ја постигне оваа задача. Ќе успее ли да ја збрише бугарската нација во Македонија? Еве го прашањето! Од сите информации што ги имам, храбро можам да тврдам дека бугарското население во сите три дела на Македонија и многуилјадната македонска емиграција во Бугарија непоколебливо стојат зад својата бугарска нација и секојдневно се жртвуваат во нејзиното име“. Овој негов став дополнително се развил во 1949 година, кога пред 28-от конгрес на МПО ги презентира принципите на современата борба: „Настаните што се развиваат во Македонија во последните години уште појасно ја илустрираат нејзината трагедија на светот. … За нас е од суштинско значење е дали самите ние, синовите на Македонија, сме задоволни од состојбата во која сме насилно ставени, дали македонското прашање го сметаме за решено или уште за уште поизмешано. Македонија не мисли дека нејзината ослободителна борба е завршена, бидејќи идеалите на оваа борба сè уште се недовршени“.

За да открие нови борци, Асен Аврамов успеал да воспостави контакти со Бугари, бегалци од Југославија во италијанскиот камп во Капуа. Благодарение на нив тој собира детална информација за постоењето на титовистичкиот концентрационен логор Герово во Хрватска, познат уште и како „логор на смртта“. Страдањата на нашите сонародници се отсликуваат во стенографските записи од направените разговори кои му биле предадени на Иван Михајлов. На пример, Антон Попов го дал описот на концентрациониот логор: „Просториите се со димензии околу 8 на 16 m, во кои /во секој/ беа сместени околу 50-60 или повеќе луѓе… Главната мрежа е широка околу 3 m. и висока 3 м. Столбовите за истите мрежи се поставени на 2-3 метри во вид на шаховска табла и се дебели како телефонски столбови. Мртвата зона е 3-4 метри внатре во неа. Надворешната помошна мрежа се состои од еден ред колци 2-3 метри подалеку од главната мрежа. Мрежата што ја дели западната зграда од другите е на 2-3 метри од зградата. Владо Георгиев беше застрелан меѓу неа и прозорецот“. Асен Аврамов успеал да ги извести ОН за злосторствата што биле извршени и благодарение на нивната интервенција, југословенските власти биле принудени да ги ослободат затворениците од концентрациониот логор.

Поради доброто воспитување, широката култура и воспоставените доверливи контакти со македонско-бугарската емиграција во Америка, Асен Аврамов ја ужива нејзина голема почит. Затоа, во 1952, 1958 и 1964 година ги посетил САД и Канада и активно учествувал во активностите и конгресите на МПО. При овие посети тој помогнал во реализацијата на идејата на Иван Михајлов да купи имот што ќе му донесе приход на ослободителното движење на македонските Бугари. Создаден е и фонд „Македонска кауза“, кој се користел за финансиско обезбедување на голем број значајни зафати поврзани со заштитата на човековите права на напатените македонски Бугари.

Посебно значајна е посетата на Асен Аврамов на 37-от. Конгрес на МПО што се одржал во Торонто. На оваа највисока манифестација на македонските Бугари, како гостин присуствувал и канадскиот министер за труд Мајкл Стар, а конгресот го поздравиле поранешниот канадски министер за надворешни работи Лестер Пирсон и канадскиот заменик министер за правда Дејвид Вокер. Асен Аврамов наспроти ваквото високо позиционирано надворешнополитичко внимание наведува дека „мора да се обезбеди национална и верска слобода на сите народности во Македонија, кои ни ги оставиле со векови, вклучително и на бугарската“. На оваа трибина била усвоена и резолуција посветена „на народот во поробена Македонија“ во која било констатирано дека „на конгресот посебно се внимавало на состојбите и страдањата на населението под ропството на Белград. Конгресот целосно го дели убедувањето на поробеното население дека таканаречената Република Македонија во комунистичка Југославија, во која се негираат националната совест, правата и јазикот на најголемиот македонски етникум – Бугарите, всушност е претворена во Српска бановина, со далечна цел: целосна србизација“.

Асен Аврамов има голема заслуга за формирањето во 1957 година на друштвото „Тодор Александров“ во Брисел. Тој често присуствувал на нивните состаноци и го поддржувал бугарскиот патриотски дух на неговите членови. На 22 јуни 1964 година, по повод Денот на Македонија, Асен Аврамов во својот говор во Брисел наведува „примери од денешна Македонија за да нагласи колку е зачуван и буден борбениот дух и со каква вера треба да се очекува неговата слобода“.

Асен Аврамов починал на 26 март 1968 година во Рим. На неговиот погреб присуствувале претседателот на ЦК на МПО, Петар Ацев и претседателот на друштвото „Тодор Александров“ во Брисел, Георги Данев. Освен од името на Иван Михајлов, во знак на благодарност биле положени и венци од Хрватското ослободително движење и од македонските армани. За него Иван Михајлов во том 4 од неговите „Спомени“ напишал: „Не паметам случај да влегол во контрадикција или судир со основните барања на нашата народна борба. Кога некој би рекол дека Асен претерал, макар и за еден степен, во нешто – тоа би било само во неговата љубов кон бугарската народност“.