Гордиевиот јазол на српската политика

Пишува: Иван Николов, претседател на КИЦ „Босилеград“/ БГНЕС

Помина уште еден 5 октомври и ништо не се случи во Србија. На тој ден, во 2000 година, падна Милошевиќ, тоа требаше да биде пресвртница меѓу минатото и иднината. Помеѓу националистичкото минато, кое се водеше од идејата за Голема Србија сееше прогонство, уништување, насилство и смрт, и најавата проевропска перспектива, која ветуваше мир и просперитет не само во Србија, туку и на Балканот.

По повеќе од две децении, ништо не се смени. Барем ништо не се смени на подобро. Последниот терористички напад на Косово покажа дека се уште водат оние кои сакаат да цртаат граници со крв и оружје.

Воената пропаганда продолжува и сега. Од скандирање „Кога војската ќе се врати на Косово“ до националистички графити во кои се величат воените злосторници и прогонот на антивоените активисти кои протестираат против повиците за војна. Неодамнешен пример за тоа е случајот со граѓанската активистка Аида Чоровиќ, која беше казнета со 100.000 српски динари затоа што фрлаше јајца на графитот на Радко Младиќ во центарот на Белград!? Истиот Младиќ беше осуден од Хашкиот трибунал за воени злосторства и геноцид во Босна и Херцеговина.

Очигледно, проблемот е многу подлабок и не може да се реши ниту со обична промена на власта. Неопходно е да се промени целата културна парадигма на српското општество, кое постојано репродуцира нови следбеници на идејата за Голема Србија, нови борци за „конечното решение на српското национално прашање“ и секако нови воени злосторници.

Културно-образовниот модел од детските градинки до универзитетите сè уште почива на митологијата на епот на косовскиот циклус, кој обично нема врска со историската вистина, но сепак стана дел од светската перцепција и размислување на просечниот српски граѓанин. „Косово е света српска земја“, „Косово е срцето на Србија“ итн. потресни пароли, под кои и денес паѓаат глави, наместо истите тие глави да се користат за премислување на минатото, да се објасни сегашноста и да има визија за иднината. На крајот на краиштата, во Србија секогаш имало остроумни и чесни луѓе кои ги осудувале српските злосторства и предвидувале до што ќе доведе насилството врз косовските Албанци. Нивните гласови не беа слушнати. Денес не се и знае за нив. Тие не се дел од наставната програма, за разлика од слепиот гуслар Филип Вишниќ, Тешан Подруговиќ, Дедо Милија и други.

Од денешна временска дистанца не е толку важно што пееле слепите гуслари по селските кафеани за бакшиш, туку што пишувале на оваа тема опозиционерските интелектуалци како Светозар Марковиќ, Димитрије Туцовиќ, Коста Новаковиќ итн. Затоа што нерешените проблеми од минатото се повторуваат и денес.

Современиот српски научник Владета Јеротиќ во пренос од 1999 година вели: „Неодамнешните трагични настани со српскиот народ се уште едно и можеби последно предупредување, шанса и предизвик отворено да се одговори на вековните прашања за карактерот на српскиот народ. , како лекарски конзилиум над болни, бидејќи лекувањето зависи од дијагнозата. Не треба да се плашиме од вистината! Долгогодишната лага длабоко го расипува овој народ, оставајќи го на ниво на дете, макар што веќе не е тоа. Вистината секогаш ги прочистува и им помага да созреат на поединците и на нациите. Мора да бидеме подготвени да ја слушнеме вистината за себе“.

По масакрот на албанското население на Косово и во северна Албанија, познатиот српски писател и социјалдемократ Димитрије Туцовиќ напиша: „Направивме обид за убиство со умисла на цела една нација. Нѐ фатија и нѐ спречија во овој криминален чин. Сега мора да ја поднесеме казната. Страшно е: недоверба и омраза кон цел народ“.

Друг современ српски интелектуалец, Милош Богдановиќ, напиша: „Пред да тврдиме дека сме го изгубиле Косово, да се запрашаме дали тоа воопшто било наше откако нашите предци го напуштиле во 1690 година?“ И повеќе: „Албанците се населуваат во опустошените области на Косово и источна Србија. Нашите предци не биле толку национално горди, за да останат во Косово и да го бранат со својот живот. Тие не мислеле дека преселбата на Србите под Чарнојевиќите е предавство и слабост. Тоа било пред се разумен израз на вистинска љубов кон нацијата, единствена алтернатива по предавството кон Турците и одмаздата што следела. Ако тогаш Србите се откажале од Косово и им го дале на други, која е поентата ние сега да се бориме за тоа? За ова нема разумна причина освен националната гордост!“

Кога Косово беше ослободено од Турците, дефинитивно веќе не беше српско. Српскиот социјалист Коста Новаковиќ, минувајќи како војник низ Косово за време на Балканските војни, напиша: „Косово е само албански регион и во него има само околу 10-15% Срби.

Според српските дипломатски извори, од октомври 1912 година до август 1914 година, од Косово во Турција биле депортирани 281.747 лица, меѓу кои немало деца помлади од 6 години. Во исто време, 65.000 српски и црногорски колонисти се населиле на имотите на иселените албански семејства, кои пак биле протерани за време на Втората светска војна.

По Втората светска војна, репресивната политика кон Албанците, продолжува во времето на Александар Ранковиќ. Косовските Срби почнаа доброволно да ги продаваат своите куќи и недвижности за високи цени на Албанците и да емигрираат во поразвиените области на тогашна Југославија. Албанците веќе имаат стратегија, но во српското општество тоа одамна е табу тема. Сокриван долго време , косовскиот проблем избувна во 80-тите години на минатиот век. Белград нема политичко решение за проблемот. Политиката на Милошевиќ конечно ги уништи не само српско-албанските односи.

Луѓето кои го избраа и го поддржаа заради неговата политика кон Косово во 1989 година, скокнаа против него една деценија подоцна, не затоа што ја водеше војната во Косово, туку затоа што ја загуби. Во главите на масовните Срби, сè уште опстојуваат косовските митови за српско Косово кое мора да се одмазди или да се „ослободи“ од Албанците, што и да значи тоа „ослободување“. Никој не размислува што ќе прави со Албанците кои до пред две децении беа српски државјани и даночни обврзници и пак не се разбираа меѓу себе.

Денеска Косово е независна држава, а Србија не сака да ја признае. Веројатно со надеж дека „кога војската ќе се врати на Косово“ ќе се реши проблемот и Косово повторно ќе стане српско.

Сепак, ова е незамисливо. Ако Косово е конститутивен дел на Србија, најмалку една третина од пратениците во српскиот парламент мора да бидат Албанци. Како ја замислувате идејата Албанец да биде министер за надворешни работи или вицепремиер на Србија?

САД, голем дел од Европа и сто други земји во светот веќе го признаа Косово, а оние кои од една или друга причина не го сторија тоа веќе се навикнуваат на независноста на Косово. Светот очекува и Србија да се помири, да го признае Косово, да ги реши односите со таа држава и овој проблем да се тргне од агендата на Балканот. Но, како Србија може да го признае неуспехот на сопствените митови за Косово, како да го признае својот пораз и како да им објасни на сопствените граѓани дека Косово одамна е не е српско? Косово сè уште е најтешкиот тест за секој српски политичар. Нема кој јавно да каже: „Луѓе, го изгубивме Косово. Сега е независна држава. Мора да го признаеме и да ги решиме нашите односи како две цивилизирани, соседни земји“. Истиот човек нема да биде препознаен како српски политичар, токму поради културниот модел на масовниот Србин кој сè уште сонува за нова „битка за Косово“.

Политичарот од Војводина Ненад Чанак вели дека: „Во Србија никој никогаш нема да признае дека го признал Косово. Значи, тој сака да го признае, но нема да признае дека го признал. Затоа што во истиот момент ќе биде избришан од политичката сцена. Ова е маѓепсаниот круг во кој српското општество постојано се врти и не може да најде излез. Такво општество не може да произведе политичар кој едноставно со еден удар ќе го пресече Гордиевиот јазол на српската политика – Косово.