Провокаторот Драган Богдановски

Пишува: Доц. д-р Спас Ташев

На 27.06.2022 г. весникот „Труд“ го објави написот „УДБА и создавањето на ВМРО-ДПМНЕ“, еден дел од истиот беше посветен на провокаторот Драган Богдановски. Властите во Северна Македонија му градат ореол на истакнат Македонец, борец против бугарските и грчките „поробувачи“ и основач во 1990 година на партијата ВМРО-ДПМНЕ. Истовремено, во архивите на југословенските тајни служби категорично се вели дека тој бил нивен агент, користен за наметнување на македонизмот.

Следниот ден, скопските сајтови „Денешен“ и „Вести“ ја објавија статијата на Марјан Гиовски „Пропагандни лаги за работата на Драган Богдановски како влог за негативната перцепција на бугарското општество кон Македонија“.

И покрај емоциите, ваквите дискусии од двете страни на границата се корисни за луѓето во Бугарија и Северна Македонија да можат сами да извлечат заклучоци за вистината. Написите предизвикаа огромен одзив низ светот, бидејќи македонски Бугари од САД, Канада, Бразил, Италија и самата Северна Македонија испратија дополнителни информации за активностите на Драган Богдановски.

Квалификацијата на Гиовски за бугарските „пропагандни лаги“ е најмалиот проблем во тековната полемика. Без да се потпира на документарни извори, тој се обидува да го постави прашањето „зошто југословенските власти би ја поддржале „македонската пропаганда“ во странство, наместо сејугословенската пропаганда, која тие всушност ја поддржувале“. Наспроти позадината на концептот на „мултиперспективност“ усвоен во Скопје, ваквото прашање не звучи логично, бидејќи одговорот е кодиран во српскиот концепт на македонизмот. Белград е подготвен да се откаже од директната асимилација на населението во Македонија, но продолжува да ја води политиката на негова дебугаризација како важен елемент за геополитичко ограничување на бугарското присуство на Балканот. За остварување на оваа српска стратешка цел на Драган Богдановски му е доделена важна улога.

Судејќи по тоа што Богдановски покрај дијалектот го користел и литературниот бугарски јазик, може да се претпостави дека како дете бил воспитуван во бугарски патриотизам од неговиот дедо Богдан, кој бил четник на Атанас Димитров – Бабата. . А во овој војвода нема ништо македонско, бидејќи тој е роден во Пазарџик и бил член на Врховниот македонско-одрински комитет, што според официјалната скопска терминологија значи врховист и големобугарин.

Од тука, сепак, почнуваат прашалниците! Се вели дека Д. Богдановски основното образование го стекнал во Куманово и Битола, а потоа студирал на Земјоделскиот факултет во Земун, каде во 1948 година го основал „Македонскиот студентски клуб“, за што е осуден на 4 месеци затвор. Познавачите на овој период од неговиот живот се децидни дека тој е фатен како краде ќебиња од хостел во Белград. Тие се препознаени затоа што биле хуманитарна донација за Југославија и се обележани со вертикални линии. При ова апсење Богдановски паднал во канџите на УДБА и веќе бил скршен. Бил испратен во Сао Паоло, каде што во тоа време се формирала моќна македонско-бугарска иселеничка организација (види во „Труд“, 7 септември 2021 година), факт што го загрижувал официјален Белград. Тој имал задача да се обиде да ја неутрализира групата преку организирање на првите македонски демонстрации во Јужна Америка. За таа цел тој требало да побара од гувернерот на државата Парана да го воведе македонскиот јазик за децата емигранти. Македонските Бугари во Бразил, биле против оваа провокација, а главната заслуга ја имале Љубен Топчев и Бранко Димчев, кои сега имаат по 94 години.

По овој неуспех, Богдановски заминал во Норвешка, каде што се оженил, но неговата склоност кон кражба го довела повторно во судир со законот. Во 2016 година, поранешниот главен обвинител на Северна Македонија, Ставре Џиков, ја напиша книгата „Драган Богдановски – државен непријател“. Во него, иако го фали својот „херој“, објавува текст на судска пресуда, во чија оправданост се посочени 20 кривични дела, главно кражби, извршени од Богдановски.

Бидејќи поради овие злосторства се криел, од Интерпол објавиле потерница по него и во 1977 година станало неопходно југословенската УДБА да го спаси. За таа цел е развиена „легендата“ дека Богдановски бил киднапиран во Париз. Според информациите на извор од Скопје, кој побара анонимност, Драган Богдановски во Белград бил донесен од тогашниот шеф на ДБК Митко Николовски со југословенски дипломатски автомобил. Ова било направено за да не се откријат други агенти кои во и по 1990 година одиграле срамна улога во контролирањето на демократските процеси во денешна Северна Македонија. Според истите информации, Богдановски е агент на сојузната УДБА во Белград и затоа голем дел од неговите извештаи се чуваат таму. Соработувал индиректно со регионалната УДБА и нејзиниот наследник СДБ во Скопје.

Од Белград, Богдановски е префрлен во Скопје. Таму 18 месеци бил криен во тајниот воен објект Јасен, создаден во 1948 година, чие постоење било маскирано како „резерват“. Тоа е само 15 км. од Скопје по стариот пат за Македонски Брод и до 2010 година беше од затворен тип, во кој пристап имале само УДБА и КОС. Таму и Тито ловел неколку пати, а во останатото време местото го користела комунистичката номенклатура како изолирано место за одмор и други тајни работи. Оние кои се обидуваат да ги прикријат криминалните активности на Драган Богдановски мора да се запрашаат како 2 години по неговата „испорака“ во Југославија, ниту еден затвореник не го видел? Одговорот е јасен – затоа што се наоѓал во „Јасен“!

По обработката во тајниот објект, Богдановски е формално осуден на 13 години затвор и испратен како библиотекар во Идризово. Таму најголем „подвиг“ му е тепањето на поетот Јован Котески, кој бил член на илегална група која до 1985 година се борела за одвојување на СР Македонија од Југославија.

Во 1988 година Богдановски е „помилуван“. За да се види разликата во третманот, треба да се спореди неговиот случај со оној на Панде Ефтимов – кога Панде излезе од затвор, дури во 1993 година не му беше даден пасош, па дури и лична карта, додека на Д. Богдановски на истото време добил стан и пасош, по што бил испратен во Шведска.

Првото јавно разоткривање на Д. Богдановски се случило на 2 ноември 1991 година, кога тој заедно со Љубчо Георгиевски и Стојче Наумов се појавиле на проширениот состанок на Централниот комитет на МПО во хотелот Мериот во Детроит. Меѓутоа, таму бил присутен и бугарскиот патриот, роден во Прилеп, Коста Димевски, кој во 50-тите години на минатиот век во Париз се сретнал со провокативните активности на Богдановски. Богдановски го видел и побегнал но бил препознаен. Богдановски веднаш по враќањето во Скопје почнал да го критикува Љубчо Георгиевски за „бугаризацијата“ на ВМРО-ДПМНЕ. Ова ја поттикнало МПО на 26 декември 1991 година да објави информации за писмото на Богдановски до неа, во кое тој пишува дека е Бугарин и дека сака да стане уредник на Македонска трибина.

Љубчо Георгиевски во 1993 година се запознал со целокупното досие на Богдановски како агент и му го дал на заменикот секретар во МВР и началник на СДБ Слободан Богоевски. Во тоа време управител на тајниот објект „Јасен“ бил Георги Наумов, кој знаел и за речиси двегодишниот престој на Богдановски таму. Нејасно е зошто разоткривањето на Драган Богдановски во Скопје се случи дури во 2013 година?

Денес општеството крај Вардарот е исправено пред цивилизациски избор: да престане со фалсификувањето на минатото и да им оддаде почит на вистинските херои или да продолжи со лансирањето на измислени херои што служеле на туѓи за Македонија интереси. Токму затоа европскиот пат на Скопје бара да се декласифицираат архивите на УДБА и КОС.