За најмладиот бугарски велемајстор Момчил Петков

Facebook статус на проф. д-р Николај Слатински

Светот на големиот спорт има свои железни закони, против кои многу тешко можеш да се пожалиш.
Еден мој колега во науката кажува дека сите спортови имаат свои достоинства, но бидејќи некои од нив се високо комерцијализирани и се претвориле повеќе во бизнис отколку во спорт, другите спортови кои не добиваат премногу медиумско внимание треба да се поддржат.
Јас не сум експерт за овие работи. И немам илузија дека спортот сега може да се гледа како во социјализмот како пропаганда на доблестите на системот и да се претвори во бојно поле со гнилиот свет на капитализмот. Тогаш спортот беше политика, и кога некој (кај нас и уште повеќе во СССР) ќе постигнеше значителен успех на едно големо натпреварување, тоа беше најавувано како визуелен доказ за неизбежната победа на социјализмот на патот кон комунизмот. А ако имало неуспех, се донесувале многу сериозни идеолошки заклучоци и се воведувале строги санкции, придружени со обвинувања за речиси предавство на социјалистичката идеја и за однесување неспоиво со социјалистичкиот морал.

Се сеќаваме како слабиот настап на фудбалската репрезентација на Светското првенство беше предмет на строг, фундаментален напис со остри опомени „До кога ќе се толерираат хендикепите во бугарскиот фудбал?“ – воведен напис во органот на весникот БКП. Работничко дело“ од 13 јуни 1970 година, чие авторство подоцна му се припишуваше лично на другарот Тодор Живков.
Во секој случај, сепак, државата мора да има политика во однос на спортот. Се разбира, делењето пари на хауба или од прозорец на џип, како што направи еден несреќен и необразован премиер, тотално воден од стратешко размислување, не е политика. А е губење ресурси во име на патолошко его.

Сакам да кажам нешто поконкретно овде со надеж дека ќе ме слушнат, а не да се расправаме под мојот статус со лајкови или вулгарности.
Драго ми е што донекаде ги „запалив“ и моите Фејсбук пријатели за големиот успех на нашата прекрасна шахистка Нурѓул Салимова. Долго време ги следев нејзините игри и ја видов како расте, а уште на почетокот на Светскиот куп во Баку бев убеден дека направи сериозен скок во нејзиниот развој. Нурѓул има таков колосален талент што може да ѝ носи слава на нашата земја долго време и тоа на највисоко светско ниво.

Признавам дека како некогашен пионер со кој Перник имаше големи надежи во шахот, имам слабост кон оваа игра. Не само слабост, туку љубов која веќе навлегува во седмата деценија.
Притоа, мислам дека шахот особено се издвојува меѓу другите спортови, бидејќи во основа е судир на интелекти, на мозоци, на сива материја, на памет… За мене не постои друга таква интелектуална, филозофска игра, кој освен напор на умот е и спорт .

Немам замерка за ниеден друг спорт, но како многу субјективен човек признавам дека успесите на Веселин Топалов и Антоинета Стефанова пред неколку години и сега на Нурѓул Салимова многу повеќе ме радуваат како реклама за Бугарија отколку победите на кревачите на тегови. , боксерите, борачите, па дури и (не ми се лутете!) фудбалерите – иако веќе подолго време немаме причини за радост поврзани со фудбалот.

Во Бугарија сите знаат фудбал, но не сите знаат шах. А сепак, огромното мнозинство Бугари силно се израдуваа за Нурѓул, а Нурѓул практично извесно време ја обедини бугарската нација – нејзините граѓани, без разлика на нивната етничка и верска припадност. Бугарската нација ја сочинуваат бугарските граѓани – ова е националното, општо, а етничката припадност, религијата, ова е личното, приватното. Општеството не е само сива маса на поединци кои се спасуваат поединечно, тоа е општество и тоа е заедница кога има заеднички работи кои ни даваат смисла и не обединуваат како национална заедница.

Покрај Нурѓул добив многу лични писма и голем број критики и коментари. Сфатив дека таа не е изолиран феномен, туку дел од многу талентирана генерација бугарски девојки – шахисти. На сите им треба поддршка – од државата, од бизнисот, од невладините организации, од општеството – од Бугарите (бугарските граѓани).
Нивните имиња се генерално непознати, тешко е да има директни ТВ преноси на шаховски турнири. Овие девојки исто можат да станат златни бугарски девојчиња.

Преку возбудата и емоциите на нашите шаховски надежи (кои генерално сè уште се прекрасни девојки кои растат), благодарение на Фејсбук и главно на пријателка од Фејсбук, дознав за наш млад шахист на 18 години, кој веќе е прогласен за велемајстор!

Признавам, иако го сакам шахот (аматерски), немав слушнато за ова момче.
Ова е Момчил Петков. Да, тој е велемајстор од минатата година во машка конкуренција!
Пред него е Светското првенство за играчи до 20 години во Мексико во септември.
Му треба и поддршка – не само морална.
Дознав дека пораснал без татко (татко му починал).
Погледнав неколку партии на Момчил Петков на страницата што ја следам со архива од безброј шаховски партии.
Неговата игра е зрела, привлечна, има секакви причини да се надеваме дека Момчил Петков ќе биде светла ѕвезда на нашиот шаховски небесен свод.

Неверојатна е и играта на најмладиот бугарски велемајстор!

Дури и за мене, како претставник на многу постара генерација, звучи сосема неверојатно дека ова младо момче е велемајстор. Некогаш, во моето детство, првите тројца бугарски велемајстори – Милко Бобоцов, Георги Трингов и Никола Падевски – останаа наши единствени носители на највисоката меѓународна титула речиси цела деценија. Се додека конечно не се појави нашиот четврти велемајстор Иван Радулов. Сега немам идеја колку Бугари се велемајстори. Веројатно многу. Донекаде титулата „велемајстор“ е јасно обезвреднувана општо ширум светот. Но сепак, ова во никој случај не го омаловажува она што го постигнал Момчил Петков.

Потребна му е поддршка, особено финансиска. И во шахот професионалниот спорт е скапо задоволство. Засега тешко може да се сонува за екипа која би работела со велемајсторот Момчил Петков. Како и да е…

Видовме дека дури и нашата суперѕвезда Нургул сама замина од Бугарија во Баку. Да, имаше некој таму да и помогне, но таа помош беше повеќе емотивна отколку рационална.
Потребен е психолог (шахот е психологија!) – таков недостасуваше и тоа според мене беше пресудно во последниот натпревар против Русинката. Нурѓул влезе во неа таа партија во не најдобра психолошка состојба, а тие што ги следеа моите коментари на Фејсбук знаеа дека по само 7-8 потези веќе можев да видам дека ова ќе биде многу тежок натпревар, иницијативата беше во рацете на Горјачкина, само затоа што отворањето беше избрано погрешно и беа направени неколку неточни потези.

Потребен е специјалист за крајни игри. Токму во завршните игри – Нургул го загуби Светското првенство. Тогаш се виде дека нејзиниот млад советник Ниџат Абасов исто така покажа дека завршните партии не се негова силна страна – во еден од натпреварите против Фабијано Каруана, го покажа токму тоа. Се надеваме дека Нурѓул ќе добие помош и поддршка за да има тим од барем 2-3 луѓе за најважните турнири.

Но сега зборот ми е за Момчил Петков! Преку него Бугарија има исклучително талентиран млад човек кој може да ги достигне височините на светскиот шах, па и самиот врв, како неповторливиот Веселин Топалов.
Се надевам дека ќе има способни и упатени луѓе кои ќе дојдат на помош и ќе ја дадат толку потребната поддршка.

Станува збор за уникатен талент. Ќе се пробие меѓу великаните, но денес шахот е многу подмладен, видовме каква сензација направи едно индиско дете во Баку. Светскиот шах на високо ниво е полн со деца и јуниори. Синтезата помеѓу млад, инвентивен, неоптоварен и енергичен мозок и новите компјутерски технологии ја прават младоста најсилното време за шахистот. Не како некогаш, кога со светскиот шах владееја достолепни мажи и жени. [Барем мене како дете и тинејџер ми изгледаа прилично возрасно!]

На Момчил Петков му претстојат 4-5 години во кои неговиот талент и можеби генијалноста можат да процветаат и да вродат неверојатен плод. Финансиските неволји не треба да бидат пречка за ова. Ако ги испуштиме овие години, Бугарија ќе го загуби шаховскиот дијамант – во смисла дека тогаш Момчил Петков ќе биде детал од пејзажот, има премногу и многу силни шахисти кои ги пополнуваат турнирите и се радуваат ако го завршат следен турнир од +1 т.е имаат една победа повеќе од порази.

И конечно, животот во шахот денес воопшто не е долг (зборувам за способноста да се игра на највисоко светско ниво). За мажите тоа е 12-15 години, а за жени уште помалку – 8-10.
Затоа на Момчил Петков и Нурѓул Салимова и на нашите талентирани шахисти и на нашите талентирани шахистки (не се сомневам дека има уште најмалку 2-3 такви млади) им треба рамо – организациско, финансиско, психолошко и професионално – имено сега. Само тоа може на Бугарија да и донесе огромни успеси во шахот. И повторно да се овозможи двете светски титули – за мажи и за жени – да бидат бугарски, како што беше случајот кога светски прваци беа Веселин Топалов и Антоинета Стефанова. Освен СССР и Кина, веројатно нема друга земја во светот која истовремено ги имала светските шаховски круни и во машка и во женска конкуренција.
Бугарија може повторно да ги има. Но, ова ќе се случи многу тешко без помошта на државата, бизнисот, невладините организации и нашето општество.