96 ГОДИНИ ПО КРВАВИОТ АТЕНТАТ ВО ЦРКВАТА „СВЕТА НЕДЕЛА“ БУГАРСКИТЕ СОЦИЈАЛИСТИ ГИ ОПРАВДАА КОМУНИСТИЧКИТЕ ТЕРОРИСТИ

Пишува: Горан Благоев специјално за Фактор.бг

На 16 април, новиот парламент и нашето општество како целина поминаа тест.Речиси незабележливо. И можеби затоа остана премолчан. Во пленарната сала, Румен Христов од Сојузот на демократски сили (СДС) прочита кратка декларација во спомен на 213-те Бугари убиени во атентатот во „Св. Недела пред 96 години. Пратениците на БСП демонстративно си заминаа. Немаше минута молчење. Всушност ништо ново. Пленарната сала не молчеше и пред шест години, кога се навршија 90 години од најкрвавиот атентат, не само во нашата, туку и во европската историја. Не се одбележа со минута молчење и 95-годишнината. А ситуацијата со декларацијата е тривијална – СДС ги спомнува со почит жртвите на комунистичкиот терор, БСП ги бојкотира.

Стогодишната партија, и покрај (а можеби и поради) подмладениот парламентарен состав, се покажа како лута баба, на која секогаш и се виновни оние околу неа дека е стара, проклета, непрокопсана. Демонстративното заминување на пратениците од пленарната сала, додека еден од нивните политички противници чита декларација во спомен на жртвите на атентатот, сугерира две работи.

Прво: оправдување за терористите кои ја активираа експлозивната направа по сигнал на странска моќ.

Второ: недостаток на срам и неподготвеност да ја признаат грешката на нивните претходници, кои ја фрлија Бугарија во уште едно братоубиствено крвопролевање

Ваквото размислување во 21 век е симптом на сериозна патологија на историското сеќавање на партијата. И што е уште поцинично – претставници на истата таа политичка сила, кои не се во парламентот (фала му на Бога), се обидуваат да ја фалсификуваат историјата, сакајќи да ни наметнат вина дека нападот бил испровоциран и инициран од … бугарската влада. Ваквите класни фантазии се генерираат само од партиско-публицистичкиот пристап кон историјата. Но, ако ова е личен и тривијален проблем за БСП, позначајниот проблем е на друго место. Не се манифестира само во демонстративната безобразност на стогодишната партија. Блескаше во тишината на другите парламентарни сили, во тишината на медиумското мнозинство, во тишината на мнозинството од општеството.

Во ситуацијата во петокот, 16 април, само декларацијата на водачот на СДС не беше доволна. Таа, за жал, беше испратена со слаб аплауз и падна во тишината на мнозинството, кое тврди дека е десно ориентирано и проевропско. Бидејќи бојкотот, прикажан преку демонстративното напуштање на пратениците од БСП, мораше да добие осуда на останатите во собраниската сала. Бидејќи оваа демонстрација не е само обид да се избрише трагичен настан од нашата понова историја, туку и потсмев со сеќавањето на неговите жртви.

Но, да се вратиме на тишината што ја придружуваше декларацијата и демонстрацијата на годишнината од атентатот. Тишината, како што е познато, е знак на согласност. Дали ова ни го покажаа пратениците кои не реагираа против историскиот бесрамен потег на БСП?! Тие ни покажаа дека се согласуваат или поточно се рамнодушни кон осквернавениот спомен на жртвите?!

Тишината на која бевме сведоци се покажа како значаен тест за состојбата на демократијата во нашата земја. Тест дека духот на плурализам и согласност не лебди во новиот бугарски парламент, како што некои возбудено предвидоа. Ако десните сили застапени во парламентот избраа да молчат дипломатски со цел да обезбедат идна поддршка од БСП за една или друга законодавна иницијатива, уште полошо. Нивниот конформизам не навестува ништо добро.

Тишината на Има таков народ е исто така симптоматска, особено по најавената поддршка за идната ре-кандидатура на Р.Радев за претседател. Зарем тишината пред потегот на левицата не е знак за идна, про-претседателска коалиција со неа!? Вистина, политиката е пред се вештина на компромиси. Но има компромиси, кои не треба да се дозволуваат. Компромисот со националната меморија.

Новиот парламент може да иницира национален консензус со подеднакво почитување на жртвите и на црвениот и на белиот терор што ја преплавил Бугарија во 1920-тите години на минатиот век.

Како што напишав пред шест години, по повод 90-та годишнина од атентатот – 16 април треба да биде Ден на националната осогласеност. Да не потсетува на лекциите од злобното спротивставување што ја покри Бугарија со крв. Нејзината сопствена. Крвта на жртвите на „Св. Недела “, вклучително крвта на 10 жени и 8 деца. Но, и крвта на оние што исчезнаа без трага во виорот на полициското самоволие по нападот – Гео Милев, Јосиф Хербст, Христо Јасенов и уште десетици како нив. Очигледно, ова нема да се случи наскоро. Бидејќи тестот на тишината од 16 април 2021 година е тест за состојбата на нашето општество.

И резултатите се повеќе од трагични. Тестот поставува многу тешка дијагноза – русофилијата и комунистичката носталгија метастазираат премногу длабоко во јавниот организам. И се додека е така, ќе биде тешко да имаме Ден на национална согласност.
Во овој очигледно парламентарен молк, ветувањата за лустрација дадени од одредени политички сили на денот на отворањето на 45-то Национално собрание висат како искинати панталони на ‘рѓосана жица. Каква лустрација и конечно, каков прекин со социјалистичките и советските симболи можеме да очекуваме од пратениците кои немо ја пречекаа демонстрацијата на БСП?!

Конечно, молкот на најголемите електронски медиуми за парламентарниот настан. Ми се чинеше дека е тоа е тест за слободата на говорот и слободата на совеста, кои се покажуваат дека се на навредливо ниски нивоа.

Меѓутоа, еден ден подоцна, кога гледав како бТВ ни нуди двочасовна погребална служба за починатиот сопруг на британската кралица, сфатив дека големите медиуми во нашата земја имаат повеќе претензии отколку вештини. Интелектуални вештини. Јас не ги прекорувам. Јас само ги анализирам фактите.

Глобалната мрежа нуди бесплатна слика од погребот во Виндзор, зошто да не се приреди шоу за бугарскиот гледач – тоа е секако поинтересно од комеморацијата за жртвите во „Св. Недела “или демонстрацијата на безродност во парламентот. Меѓутоа, незнаењето што произлегуваше од оваа телевизиска едукативна и забавна програма немаше да биде толку горко, ако уредникот додадеше како информација дека мајката на принцот Филип е внука на бугарскиот принц Александар Први Батенберг и симболичниот факт дека токму на денот на погребот на Војводата од Единбург, кој исто така е од семејството Батенберг, неговиот пра-чичко бил избран за владетел на Бугарија во далечната 1879 година. Тоа треба да го прават телевизиите кои тврдат дека се национални.

Подготвен сум да се обложам дека овие денови големите медиуми ќе пропуштат уште една и кружна годишнина, што е значајна за нас, Бугарите. Полесно е да се следи глобалниот проток на информации отколку да се истражува историјата или сегашноста.
Банално, но вистинито – медиумите и парламентот, барем мнозинството во него, се одраз на општеството. Инаку, време е електоратот застапен во парламентот да излезе од својата тридневна опиеност, бидејќи колку подолго е пијанството, толку е потежок мамурлакот после него.