Крушата не секогаш паѓа под дрвото

Пишува: Костадин Филипов/ Труд

Ќе морам да раскажам неколку приказни. Тие на некој начин ја премостуваат границата меѓу Бугарија и Северна Македонија и наместо да ги делат, ги поврзуваат двете земји и луѓето во нив. Се добива претстава за поврзани садови, кои, колку и да се под површината, имаат свое значење во разбирањето на нашите меѓусебни односи. Но, повеќе ја расветлуваат двојната природа на однесувањето на нашите братучеди кај Вардарот, чие објаснување може да биде наследниот товар во борбата за опстанок за време на поранешна СФРЈ и режимот на Тито.

Некаде во пролетта минатата година, кога политичарите од Бугарија и Северна Македонија под покровителството на Брисел го прифатија предлогот на француското претседателство, во Скопје избија масовни протести. Тие беа претставени како спонтан одговор на народот против намерата на владејачките социјалдемократи и нивните коалициски партнери да ја прифатат идејата на Париз, а исто така и како одговор против европската бирократија. Всушност, зад немирите стоеја опозициската ВМРО-ДПМНЕ и малата парламентарна крајнолевичарска партија „Левица“. Непотребно е да се напише дека главните слогани изнесени на протестите беа антибугарски. Според воспоставената политичка традиција, ова веќе го прифаќаме како нормално, бидејќи главната прехранбена средина во која растат и се развиваат политичарите во Скопје е антибугаризмот.

Па, со притисок на меѓународната заедница, парламентот сепак го прифати таканаречениот „француски предлог“ и аранжманите содржани во него, се разбира, без гласовите на опозицијата. И досега, нејзините лидери продолжуваат да спроведуваат политика на одбивање на следните задолжителни чекори кои произлегуваат од парискиот предлог, веќе обликуван како заеднички став на ЕУ. А тоа го оправдуваат со концептот „бугарски диктат“.

Мислам, среде протестите, од некаде, веројатно од социјалните мрежи, се појави информација дека еден од водачите на демонстрациите е госпоѓата Солза Грчева. Таа беше една од најактивните во кревањето антибугарски пароли. Таа дури создаде своја политичка структура наречена „Глас за Македонија“, преку која стана организатор и инспиратор и елоквентен пропагандист на чувствата против „францускиот предлог“, претставувајќи го како уште еден обид на Софија да ја бугаризира Северна Македонија.

Тогаш не обрнував внимание на личноста и делото на Солза Грчева. Слабо ја познавав, повеќе од нејзините медиумски појавувања, кои неодамна зачестија. Сфатив дека професорот по компјутерски науки е еден од типичните примери на јавни личности во Северна Македонија кои произлегле од пената на транзицијата во државата, која барем на хартија започна со референдумот на 8 септември 1991 година. и декларацијата на Република Македонија за независност.

Бурните политички настани на крајот на режимот на Никола Груевски и доаѓањето на власт на Зоран Заев истуркаа на преден план некои нови лица кои наводно ја персонифицираа таа промена. Но, како што често се случува, се покажа дека станува збор за не толку нови. Внимателниот поглед на биографијата на г-ѓа Грчева ја покажува нејзината „припадност“ на неколку политички формации, во кои влегувала во зависност од развојот на ситуацијата и користа што би ја добила од нив. Од партија во партија, па до пратеничка и на крај на чело на сопствена формација „Глас за Македонија“. Дури, според нејзините признанија, во еден момент пред околу пет години била поканета да биде номинирана за претседателски кандидат од коалицијата предводена од сега опозициската ВМРО-ДПМНЕ. Нејзин противкандидат би бил кандидатот на социјалдемократите Стево Пендаровски, актуелен претседател на Северна Македонија. Таа била непартиски, препознатлив лик, со остар јазик и патриотска позиција, таман како за шеф на држава. Таа одбила, па изборот паднал на друга професорка – Гордана Силјановска-Давкова, која загуби од Пендаровски. Вака или онака, професорката по компјутерски науки на неколку (!) универзитети во Северна Македонија се најде во првите редови на антибугарската кампања минатата година, однесување кое се троши како топол леб за внатрешна употреба.

Но, животот и јавната биографија на Солза Грчева не беа во фокусот на таа порака од социјалните мрежи. Зајадувањето, бидејќи навистина станува збор за зајадување, настанало поради фактот, што еден од активистите на „Спаси ја Софија“ Андреј Зографски, идентификуван како син на професорката, како соработник на Борис Бонев, се борел против начинот на управување на главниот град на Бугарија. Мајката ја мрази Бугарија, а тој… Признавам, не видов ништо, што е за осуда во ова, освен агресивноста на јавното однесување на госпоѓа Грчева, кое дури и по локални „стандарди“ понекогаш ја надминува нормата. Навикнат сум на такви примери.

Да ги кажам ли имињата на луѓето, познати личности од Северна Македонија, кои на еден или друг начин ги користат можностите што бугарската држава ги нуди за образование, кариера или бизнис. Мој колега, популарен новинар, еден од амблемите на вестите во Северна Македонија за време на годините на транзиција, вклучително и ревносен и доследен критичар на бугарската политика, ја испрати својата ќерка да студира во Софија, дури и побара можност да и обезбеди кариера во нашата земја. Самиот, како што ми призна, по уште еден пасквил против нашата држава и нашите политичари, влегол во кола и отишол на скијање во Боровец, каде што купил имот. И по што тој или проф. Грчева се разликуваат од сите оние истакнати политички фигури во Скопје кои имаат бугарско државјанство, но се во првите редови на вербалните напади против Бугарија? Во двата случаи, зборуваме за двоен стандард, кој звучи посериозно од обичен двоен интерес. Личен, семеен или корпоративен, не е важно.

Што се однесува до Андреј Зографски, кој како што гледам е на списокот на ПП/ДБ за општински советници во главниот град од квотата на „Спаси ја Софија“. Живеел 10 г. во нашата земја, му се допаѓала Софија и сакал да се бори за нејзиниот просперитет и благосостојба. Што има лошо во тоа? Дали ја избрал вистинската позиција или не е негов личен избор и гласачите ќе одлучат дали ќе го прифатат или не. Така е во демократијата, која е толку дефицитарна кај соседите кај Вардар. Тоа што е поврзан со Македонија, на која јас многу ѝ симпатизирам, не го прави поприфатлив кандидат за мене. Но неговиот однос со г-ѓа Солза Грчева, истата Солза Грчева, не треба да го прави кандидат со помали шанси од другите. Дури треба да признаам, многу сум среќен за успешниот развој на децата од другата страна на границата, кои дојдоа кај нас и со или без образование, работат напорно за да одат напред. Па, само појдете во софиските болници, особено во приватните, и видете колку лекари со потекло од денешна Северна Македонија успешно лекуваат болни и прават добри професионални кариери. Во секој случај нема да гласам за оваа листа.

Во контекст на тоа, се заканив дека ќе пребарам низ моите книги за да се потсетам за позадината на величествените биографии на двајца ресенчани – Симеон Радев и Андреј Љапчев, да речеме. Или на охридските генерали, или… на сите оние Бугари родени во Македонија кои направија кариери кај нас, а некои од нив стекнаа светска слава. И поради што, за најголемо и најдлабоко жалење, кај Вардарот, наместо да се гордеат со тоа, се срамат. Штета.